Implementation of the tax neutrality principle of value added tax in Poland

Praca stanowi analizę realizacji zasady neutralności podatku od wartości dodanej w Polsce, jako jednej z naczelnych zasad konstrukcyjnych tego podatku. Celem niniejszej pracy pozostaje ocena stopnia realizacji tej zasady w praktyce, na płaszczyźnie stanowienia prawa oraz stosowania prawa. Analiza ta uwzględnia przy tym pozaprawne skutki braku realizacji wskazanej zasady dla samych podatników, zwłaszcza na płaszczyźnie realiów prowadzenia działalności gospodarczej. W ramach wstępu przedstawiono po krótce teoretyczne podstawy podatku od wartości dodanej, ze wskazaniem przyjętych w doktrynie podziałów. W dalszej części przedstawiono w niezbędnym zakresie historię tego podatku globalnie, jego rozwój z polskiej perspektywy, jak również jego obecny kształt w polskim systemie prawnopodatkowym, ze wskazaniem jego umiejscowienia we Wspólnym systemie podatku od wartości dodanej w ramach Unii Europejskiej. Ponadto, scharakteryzowano samą zasadę neutralności podatkowej, jej wielopłaszczyznowość z uwzględnieniem również perspektywy prawno-ekonomicznej. Nadto omówiono istotę samej zasady neutralności w podatku od wartości dodanej ze wskazaniem roli orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.Meritum pracy stanowi w pierwszej kolejności analiza realizacji omawianej zasady na płaszczyźnie stanowienia prawa. W ramach pracy wybrano najważniejsze obszary w ramach ustawy o podatku od towarów i usług pod kątem realizacji w ich ramach samej zasady neutralności. Omówiono zarówno kluczowe elementy konstrukcyjne wspomnianej ustawy (zakres podmiotowy, prawo do odliczenia podatku), jak również najnowsze zmiany wprowadzone do ustawy zasadniczo w okresie ostatnich pięciu lat, które mogły wpływać na ocenę stopnia realizacji przedmiotowej zasady. W ramach analizy przedstawiono ocenę realizacji zasady neutralności zarówno na węższej, prawnopodatkowej płaszczyźnie, jaki szerszej, prawnoekonomicznej. Równolegle omówiono i przeanalizowano płaszczyznę stosowania prawa w ramach omawianej zasady. Opierając się na dostępnych danych, przeanalizowano praktykę organów podatkowych przez pryzmat wydawanych przez nich indywidualnych interpretacji podatkowych, jak również negatywnych praktyk widocznych w ramach prowadzonych postępowań oraz kontroli podatkowych, ukazując najbardziej jaskrawe tego przykłady z jednoczesnym ukazaniem skutków takich działań. W ramach analizy korzystano szeroko z dostępnych raportów i analiz, jak również danych publikowanych przez same organy administracji publicznej.W ostatniej części pracy skupiono się na analizie realizacji zasady neutralności podatkowej, jak również wpływów jej braku w różnych obszarach, dokonując analizy ogólnodostępnych w tym zakresie danych i raportów, z uwzględnieniem zwłaszcza szerszej, prawno-ekonomicznej perspektywy.Końcowo praca zawiera podsumowanie głównych wniosków płynących z analizy dokonanej w ramach poszczególnych elementów pracy, wraz ze wskazaną konkluzją co do oceny stopnia realizacji zasady neutralności podatku od wartości dodanej w Polsce.

The herein work is an analysis of the implementation of the principle of neutrality of value added tax in Poland, as one of the guiding construction principles of this tax. The aim of this work is to assess the degree of implementation of this principle in practice, at the level of lawmaking as well as the application of the law itself. Within herein analysis, it have been taken account among others the non-legal consequences of the failure to implement the indicated principle for the taxpayers, especially in terms of the realities of doing a business.As an introduction, the theoretical basis of value added tax is briefly presented, with an indication of the divisions regarding this tax, adopted in the doctrine. The following part presents to the extent necessary the history of this tax globally, its development from the Polish perspective, as well as its current shape in the Polish legal and tax system, with an indication of its position in the common system of value added tax within the European Union. Moreover, the very principle of tax neutrality was characterized, with its multidimensionality included, taking into account also the legal and economic perspective. Furthermore the essence of the principle of neutrality in value added tax was discussed, with an indication of the role of the jurisprudence of the Court of Justice of the European Union.The essence of the work is primarily the analysis of the implementation of the indicated principle at the level of lawmaking. As part of the work, the most important areas under the Value Added Tax Act were selected in terms of the implementation of the principle of neutrality within them. Both the key structural elements of the aforementioned act (subjective scope, right to tax deduction) as well as the most recent changes introduced to the act in the last five years, which could have influenced the assessment of the degree of implementation of the principle in question, were discussed. As another part of the analysis, an assessment of the implementation of the principle of neutrality was presented, both on the narrower plan, i.e. tax and legal, and on the wider plan, i.e. legal and economic one.Simultaneously, there was discussed and analyzed the application of the law within the indicated principle. Based on the available data, the practice of tax authorities was analyzed from the angle of individual tax interpretations issued, as well as negative practices visible within the conducted proceedings and tax inspections, showing the most vivid examples of this, while showing the effects of such actions. The analysis made extensive use of available reports and analyzes, as well as data published by the public administration.The last part of the work focuses on the analysis of the implementation of the principle of tax neutrality, as well as the impact of its absence in various areas, by analyzing the data and reports generally available in this area, taking into account, in particular, the broader legal and economic perspective.Finally, the work contains a summary of the main conclusions from the analysis made within individual elements of the work, along with the indicated conclusion regarding the assessment of the degree of implementation of the principle of value added tax neutrality in Poland.