Spanish State and the Secessionist Process in Catalonia 2004-2019

Przedmiotem niniejszej pracy są skomplikowane stosunki i wzajemne relacje między Katalonią i Hiszpanią, które doprowadziły w 2017 roku do próby ogłoszenia jednostronnej secesji regionu Katalonii przez rządzących nim nacjonalistycznych polityków. Część z nich odpowiedziała za swoje czyny przed Trybunałem Najwyższym Hiszpanii, inni postanowili zbiec z kraju i kontynuować działalność za granicą.W pierwszym rozdziale została opisana historia Katalonii, osadzona w szerszym kontekście historii Hiszpanii, by wykazać ciąg wydarzeń, który doprowadził do aktualnego stanu, w którym Katalonia jest jedną z siedemnastu równorzędnych wspólnot autonomicznych wewnątrz Hiszpanii. Celem było udowodnienie, że nie ma tutaj mowy o okupacji, zbrojnym zajęciu terytorium czy jakiejkolwiek zależności typu kolonialnego – droga Katalonii od niezależności do bycia częścią państwa hiszpańskiego była drogą dobrowolną i historycznie nieuniknioną.Wydarzenia związane z demokratyzacją Hiszpanii po okresie dyktatury generała Franco w latach 1939-1975 i ponownym nadaniem Katalonii autonomii (którą po raz pierwszy uzyskała w okresie II Republiki) są przedmiotem drugiego rozdziału. Szczególny nacisk położono na uwypuklenie roli partii i polityków katalońskich w tworzeniu nowej konstytucji z roku 1978, oraz na jej głęboko demokratyczny charakter i przewidzianą w niej zdecydowaną decentralizację, która (szczególnie w okresie jej tworzenia) była przewidziana przede wszystkim dla Katalonii i Kraju Basków, posiadających autonomię w czasach II Republiki. W dalszej części szeroko omówiono statut autonomii Katalonii z 1979, który stworzył ustrojowe ramy, w których funkcjonowała Katalonia aż do połowy pierwszej dekady XXI wieku.W trzecim rozdziale przedstawiono główne partie polityczne, aktywnie działające na katalońskiej scenie politycznej w latach 1979-2004, czyli do momentu rozpoczęcia prac nad nowym statutem autonomii. Istotnym jest nie tylko ich funkcjonowanie w Parlamencie Katalonii, który sprawuje władzę ustawodawczą we wspólnocie autonomicznej, ale również w Kongresie Deputowanych, niższej izbie Kortezów Generalnych Królestwa Hiszpanii. W hiszpańskim systemie konstytucyjnym izba wyższa, czyli Senat pełni rolę podrzędną: władza wykonawcza wyłaniana jest przez Kongres Deputowanych i przed nim przede wszystkim odpowiada politycznie. Z tego powodu wyniki wyborów do Senatu nie są omówione w niniejszej pracy. Przyjęcie początku prac nad nowym statutem autonomii jako cezury wynika z przekonania autora, że przyjęcie nowego statutu i jego okrojenie przez hiszpański Trybunał Konstytucyjny były na swój sposób pierwszymi momentami przełomowymi w relacjach między państwem hiszpańskim i wspólnotą autonomiczną Katalonii.W kolejnym rozdziale przedstawiono sporny statut z 2006 roku i dalsze wydarzenia z życia politycznego Hiszpanii i Katalonii jako elementy drogi, która doprowadziła ostatecznie do jednostronnego ogłoszenia secesji po nielegalnym referendum w sprawie niepodległości Katalonii w roku 2017. Szczególnie istotne są w tym kontekście wydarzenia z roku 2012, w którym rządząca Katalonią w latach 1980-2003 i ponownie od 2010 centroprawicowa nacjonalistyczna koalicja Konwergencja i Unia odeszła od dotychczasowej linii politycznej na rzecz otwartego sformułowania niepodległości Katalonii jako swojego celu politycznego. Autor stara się wykazać, że zmiana ta nie wynikała z presji społecznej i oczekiwań elektoratu, lecz była związana z problemami wewnętrznymi tworzących ją partii – zarówno politycznymi, jak i prawnymi, oraz że była ona właściwie antydemokratyczna i dokonana bez poszanowania dla zasad demokratycznego państwa prawnego.W ostatnim rozdziale opisano efekt działań rządów autonomicznych z lat 2012-2017: postawienie w stan oskarżenia polityków katalońskich odpowiedzialnych za doprowadzenie do nielegalnego referendum 1 października 2017 i ogłoszenie Jednostronnej Deklaracji Niepodległości, oraz osądzenie części z nich przez Trybunał Najwyższy w Madrycie.

The subject of this thesis is the complicated relationship between Catalonia and Spain, which led to the attempt of the nationalist politicians ruling Catalonia to unilaterally secede from Spain. Some of these politicians were held accountable for their actions by the Supreme Court of Spain, others decided to flee and carry on their activities abroad.The first chapter describes the history of Catalonia in a broader context of the history of Spain in order to indicate a succession of events that led to the current state of affairs, where Catalonia is one of Spain’s seventeen autonomous communities. The aim was to prove that there is no factual foundation to describe it as occupation, takeover by force of arms or any kind of colonial dependency – Catalonia’s path to being a part of Spanish state was consensual and historically unavoidable.Events related to Spain’s democratization after general Franco’s 1939-1975 dictatorship and to granting autonomy to Catalonia (which it previously enjoyed during the period of the Second Republic) are described in the second chapter. Special emphasis was placed on the activities of Catalan politicians and political parties in the elaboration of the new constitution of 1978, and it’s definitely democratic character. It contained an idea of decentralization of power, which was (at that time) designed explicitly for Catalonia and Basque Country – two regions that enjoyed broad autonomy within the Second Republic. Also in this chapter, Catalonia’s statute of autonomy of 1979 is described in depth; this statute created a mark for the region’s self-government enforced until the first decade of the 21st century.The third chapter describes main political parties that were active on the Catalan political stage between 1979 and 2004, when the new statute of autonomy was being elaborated. The important aspect was not only their activities in the Catalan Parliament, which is the autonomous community’s legislature, but also in the Congress of Deputies, the lower house of the Cortes Generales. In the Spanish constitutional system, the upper house’s (Senate’s) role is marginal. The composition of the Government is decided by the Congress and the executive branch is politically responsible before the lower house. Due to this peculiarity, the elections to the Senate are not described in the text. As the beginning of the elaboration of the new statute, and it’s limitation by the Spain’s Constitutional Court are broadly recognised as the first of a series of breaking points in the relations between the Spanish state and the autonomous community of Catalonia, the author decided to end the third chapter at that.The next chapter presents the controversial statute of 2006 and the subsequent events in the political life of Spain and Catalonia as milestones on a path that ultimately led to the unilateral secession announcement following the illegal independence referendum of 2017. The events of 2012 are especially important in this context, as the center-right coalition Convergence and Union governing Catalonia between 1970 and 2003, and again since 2010, abandoned its previous policies and openly adopted the independence of Catalonia as its ultimate goal. The author tried to prove that this change was in no way a result of social pressure or its electors’ expectations, but was due to internal issues of the two parties forming the coalition – both political, and legal. It was also antidemocratic and done without regard for the state of law rule.The last chapter describes the effect of the actions of the Catalonia’s regional government of 2012-2017: the indictment of some politicians responsible for the illegal referendum of 1st October 2017 and the subsequent Unilateral Declaration of Independence, and their conviction by the Supreme Court of Spain.