Zastosowanie trybu przypuszczającego Konjunktiv I na podstawie Biblii

The use cases of Konjunktiv I based on the Bible

Tematem pracy licencjackiej jest zastosowanie trybu przypuszczającego ,,Konjunktiv I” na podstawie dwóch niemieckich przekładów Biblii: Lutra (1912) oraz Einheitsübersetzung (2016). Poprzez porównanie starszego tłumaczenia z nowszym zostaną wykazane podobieństwa i różnice w zastosowaniu tego trybu oraz przedstawione jego formy zastępcze. Pierwszy rozdział jest poświęcony zestawieniu trybu ,,Konjunktiv I'' wraz z pozostałymi trybami występującymi w języku niemieckim. Kolejne rozdziały części teoretycznej ukazują zasady jego budowy, użycia, jak i konstrukcje zdaniowe, które ten tryb zastępują. Główne funkcje trybu przypuszczającego to wyrażanie życzeń, próśb bądź żądań oraz przytaczanie czyjejś wypowiedzi w tzw. mowie zależnej. ,,Konjunktiv I“ jest używany również w zdaniach porównawczych, okolicznikowych przyzwalających oraz w zdaniach celu. Możliwa zbieżność form z trybem oznajmującym jest głównym powodem powolnego jego wypierania i poszukiwania ekwiwalentów, które szczegółowo zostały opisane w rozdziale czwartym. Ostatni rozdział teoretyczny daje krótki wgląd w specyfikę językową obu Biblii. Analiza porównawcza, w części praktycznej, pokazuje najczęstsze zastosowanie trybu przypuszczającego, wykazując przy tym zmiany językowe jakie zaszły na przestrzeni ostatniego stulecia.

The subject of the thesis is the use cases of Konjunktiv I based on two German bibleversions: the Lutherbible (1912) and the Einheitsübersetzung (2016). The focus is to investigate the functions of the Konjunktiv I in both versions comparatively and to consider the differences and the substitute forms. At the beginning, the Konjunktiv I is compared with other german modes. In the next chapter there are presented the principles variants of building this mode and its main functions. Konjunktiv I is used primarily for an indirect speech and to express wishes, demands and requests, less often in final clauses, unreal comparative clauses and unreal concessive clauses. Overlapping is the main reason for using replacement forms, which are explained in detail in the fourth chapter. In the practical part, both bibles are compared and based on them it can be concluded that in the Lutherbible there are many more citations in Konjunktiv I while the Einheitsübersetzung offers indicative forms in its place. These results suggest that, except for an indirect speech and the Heischesatz, it is preferably replaced by other substitute forms.

Das Ziel der vorliegenden Arbeit ist es, den Gebrauch von Konjunktiv I anhand von zwei deutschen Bibelübersetzungen, der Lutherbibel (1912) und der Einheitsübersetzung (2016), zu analysieren. Schwerpunktmäßig werden die Hauptgebrauchsfunktionen vom Konjunktiv I in beiden Versionen vergleichend untersucht und die Unterschiede bzw. die Ersatzformen für diesen Modus wahrgenommen. Betrachtet werden ausgewählte Textpassagen sowohl des Alten als auch des Neuen Testaments. Zu Beginn wird der Konjunktiv den anderen Modi des Deutschen gegenübergestellt. Im Mittelpunkt der theoretischen Übersicht steht die Darstellung der grundlegenden Regeln zur Bildung des Konjuntktivs I und seiner zahlreichen Gebrauchsformen. Der Konjunktiv I erfolgt vorwiegend in der indirekten Rede und in Heischesätzen zum Ausdruck von Wünschen, Aufforderungen und Bitten, seltener in Finalsätzen, irrealen Komparativsätzen sowie irrealen Konzessivsätzen. Ein möglicher Formenzusammenfall mit dem Indikativ ist der Hauptgrund für die Verdrängung des Konjunktivs I und die Suche nach Ersatzformen, die ausgiebig im vierten Kapitel erläutert werden. Zum Abschluss der theoretischen Aspekte wird ein kurzer Einblick in die sprachlichen Besonderheiten der beiden verwendeten Bibelversionen gegeben. Eine vergleichende Betrachtung im praktischen Teil ergibt, dass die in der älteren Übersetzung gebrauchten Konjunktiv-I-Formen in der neueren überwiegend durch Indikativformen ersetzt worden sind. Eine Ausnahme bleiben die Heischesätze und die indirekte Redewiedergabe, in denen der Konjunktiv I immerfort in beiden Bibeln verwendet wird.