Praca omawia kontrolę obywatelską nad cywilnymi służbami specjalnymi w Polsce. W celu omówienia zagadnienia pierwszy rozdział przedstawia nowe uwarunkowania, jakie nastały wraz z XXI wiekiem i dotknęły zarówno same służby, jak i społeczeństwo. Intensyfikacja i prywatyzacja działalności wywiadowczej szły w parze z rozwojem społeczeństwa obywatelskiego i narodzinami idei sousveillance podkreślającej rolę kontroli społeczeństwa. Jednocześnie nowe procesy uwidoczniły niedostatki państwowego systemu kontroli i nadzoru nad służbami specjalnymi. Drugi rozdział przedstawia międzynarodowe standardy, jakie powinna spełniać kontrola i nadzór nad służbami sprawowana przez państwo. Standardy wskazane przez organizacje międzynarodowe i ich organy są zaprezentowane na przykładzie Francji i Niemiec, a następnie zestawione z rozwiązaniami funkcjonującymi w Polsce. Trzeci rozdział, bazujący w większości na wywiadach eksperckich i delfickich przedstawia bieżącą koncepcję kontroli obywatelskiej nad służbami specjalnymi oraz jej aktualny stan i przyszłą prognozę jej rozwoju w Polsce.

The academic paper explores the problems of the civic oversight over civil intelligence services in Poland. The first chapter presents new circumstances that came with the 21st century that affected both intelligence services and society. Intensification and privatization of intelligence activities went hand in hand with the development of modern civil society and the birth of the idea of ​​sousveillance which highlighted the role of civic oversight in the digital era. At the same time, new processes have shown the deficiencies of the state control and oversight system on intelligence services. The second chapter presents the international standards that control and oversight over the intelligence services exercised by the state should meet. These standards indicated by international organizations and their bodies are presented on the example of France and Germany, and then compiled with mechanisms existing in Poland. The third chapter, based mostly on expert and dolphic interviews, presents the current concepts of civic control over intelligence services and its current state and future development forecast in Poland.