Influences of the French translations of the Bible on the translation of Biblia Brzeska (1563)

Praca stanowi porównanie Biblii Brzeskiej i trzech edycji Biblii Olivétana z 1535, 1540 i 1546 roku na podstawie wybranych fragmentów z Pisma Świętego. W pierwszej części pracy przywołany został szeroki kontekst dotyczący rozwoju filologii biblijnej w XVI wieku i przeobrażeń, którym dyscyplina ta została poddana. Następnie nakreślona została historia tłumaczeń Pisma Świętego na język francuski. Omówione zostały najważniejsze wydania przekładów i zwrócona została uwaga na ich możliwe znaczenie w stosunku do polskiego przekładu. W kolejnej części przedstawiony został kontekst powstania Biblii brzeskiej. Zaakcentowane zostały jej związki z rozwijającym się ruchem reformacyjnym w Polsce. W części analitycznej przeprowadzone zostało porównanie. Analizowane fragmenty dotyczyły sakramentów chrztu i eucharystii – istotnych z punktu widzenia teologii protestanckiej. Pozwoliło to na osadzenie Biblii brzeskiej w szerokim kontekście przemian religijnych.

The work is a comparison of Biblia brzeska and three editions of Olivétan's Bible from 1535, 1540 and 1546. In the first chapter, the author describes the context of the development of biblical philology in the sixteenth century and the transformations of that discipline. Subsequently the history of the translation of the Bible to French is outlined. The author discusses the most important editions of the french translations. The attention was drawn particularlly to their possible significance in relation to the Polish translation. The next part presents the context of the creation of Biblia brzeska and its links with the developing of the Reformation movement in Poland. In the analitical part the author compares selected passages from the Scriptures. The fragments refer to sacraments of baptism and eucharist - important from the point of view of Protestant theology. It allowed to place the Biblia brzeska in a broad context.