Rozkład armii austro-węgierskiej w 1918 r.

Rozpad armii austro-węgierskiej w końcowej fazie I wojny światowej wynikał ze splotu kilku czynników. Były to: kryzys aprowizacyjny dotykający nie tylko ludność cywilną, lecz także żołnierzy; brak wiary w zwycięstwo, spotęgowany klęską podczas ofensywy nad Piave na froncie włoskim (czerwiec 1918); powrót jeńców z niewoli rosyjskiej (marzec-październik 1918) w znacznej mierze zrewoltowanych i zanarchizowanych i wreszcie wzrost nastrojów partykularnych wśród różnych grup etnicznych. Przejawami rozkładu wojska były: masowe dezercje i samowolne przedłużanie urlopów, symulowanie chorób, odmowa wykonywania rozkazów, a w szczególności pełnienia służby frontowej, próby wszczęcia buntu o podłożu politycznym i socjalnym. Władze austro-węgierskie nie potrafiły przeciwstawić się tym tendencjom, licząc na dotrwanie państwa do chwili zawieszenia broni. Włoska ofensywa pod Vittoria Veneto (od 24.10.1918.) w połączeniu z równoczesnym załamaniem się cywilnych struktur władzy państwowej, doprowadziły do błyskawicznego rozkładu armii.

The internal disintegration of the Austro-Hungarian army in 1918 was one of the chief causes of not only the defeat of the Habsburg monarchy in the First World War but also of the breakup of the dual state. That long-term process began in the winter of 1917/18 with the shortages in supplies for the soldiers. Its dynamics was strongly boosted by the return of prisoners of war from Russian captivity by virtue of the Peace Treaty of Brest-Litovsk (March–October 1918), and the defeat suffered on the Piave (July 1918). The number of instances of marauding and local rebellions in the rear ranks started growing in the spring of 1918, resulting in the breakdown of discipline and a huge wave of desertions in the summer of that year. The response of the authorities was poor due to the fear of a civil revolution or a rebellion stimulated by the national context in the event of a brutal use of force. The weakened army limited its activity on the front, passively awaiting the signing of a peace treaty. The last phase of the demise came in October 1918 and resulted from the lack of faith in a quick conclusion of the conflict combined with the hopes of rank-and-file soldiers for the establishment of national states on the wreckage of Austria-Hungary, which was to result in immediate termination of hostilities. In such circumstances, the beginning of the Italian offensive at Vittorio Veneto led to a series of rebellions among the line troops. This caused the collapse of the front, the unauthorised return of entire corps to their homes, the signing of the Armistice of Villa Giusti by the declining monarchy and the capitulation on the Italian terms.