Czy i jak bardzo pomóc : o uzasadnieniu decyzji o pomocy

Bibliogr. s. 76-77

Procesy psychologiczne towarzyszące decyzjom o tym, czy zadać komuś krzywdę, od dawna znajdują się w centrum zainteresowania eksperymentalnej filozofii moralnej. Mniej uwagi poświęca się decyzjom o pomocy. W tym artykule korzystam z badań psychologicznych nt. efektu ofiary zidentyfikowanej by ocenić w jakiej mierze uzasadnione są różne decyzje pomocy. Efekt ofiary zidentyfikowanej to prawidłowość psychologiczna w ramach której jesteśmy znacznie bardziej chętni pomagać ofiarom zidentyfikowanym (np. przy pomocy imienia lub zdjęcia) niż ofiarom niezidentyfikowanym (statystycznym). Efekt daje się wytłumaczyć przy pomocy teorii gotowości motywacyjnej (motivational readiness theory), która zakłada, że za naszą gotowość do działania odpowiada wzajemne oddziaływanie dwóch czynników: Pragnienia (Want) i Oczekiwania (Expectancy). Pierwszy z czynników w największej mierze odpowiada za gotowość motywacyjną pomagania. Drugi oznacza subiektywną ocenę prawdopodobieństwa, że przedmiot Pragnienia zostanie osiągnięty. Filozoficzny argument „z tego, za czym podążają intuicje” sprowadza się do konstatacji, że to, w jakiej mierze określone przekonania moralne są uzasadnione, zależy od tego, czy intuicje, na których bazują, odpowiadają na/podążają za relewantnymi moralnie czynnikami. Psychologiczne badania pokazują, że w przypadku decyzji o pomocy, Pragnienie, lecz nie Oczekiwanie, w dużej mierze daje się przewidzieć na podstawie negatywnego afektu. Intensywność negatywnego afektu zależy zaś od tego, czy ofiara, której chcemy pomóc, jest zidentyfikowana. Oba czynniki pozwalają przewidzieć decyzję o pomocy ofiarom zidentyfikowanym, ale tylko Pragnienie pozwala przewidzieć decyzję o tym, jak duża ma być pomoc. Jedynie Oczekiwanie pozwala przewidywać decyzje o pomocy ofiarom statystycznym. Używając dwóch wersji argumentu z tego, za czym podążają nasze intuicje, stawiam dwie tezy: po pierwsze, że nasze decyzje o pomocy ofiarom statystycznym są bardziej moralnie uzasadnione i po drugie, że nasze decyzje o wielkości pomocy są mniej moralnie uzasadnione niż decyzje o tym, czy w ogóle pomóc.

For a long time, experimental moral philosophers have been interested in mental processes underlying decisions to harm. Psychological mechanisms behind decisions to help received far less attention. This paper makes use of psychological research on identifiability effect to assess how justified different kinds of helping decisions are. The effect can be explained using the motivational readiness theory, which states that willingness to act is determined by an interaction of two components: Want and Expectancy. The former refers to desire of some sort and is the main driver of motivational readiness. The latter refers to subjective probability of attaining the object of Want. The 'argument from what our intuitions track' claims that whether a given moral belief is justified is affected by whether it responds to morally relevant factors. Research has shown that, in the case of helping decisions, only Want, but not Expectancy is predicted by negative affect, which in turn is predicted by the identifiability of the victim. Both components predict the decision to help identified victims, but only Want predicts the decision on the size of help. However, only Expectancy is a significant predictor of the decision to help statistical victims. I use two versions of the argument from what our intuitions track to make two claims: First, that our decisions to help statistical individuals are more justified than our decisions to help identified individuals; and, second, that our decisions on the size of help are less justified than our decisions whether to help at all.