Concordat of Poland of 1925

Kontakty Państwa polskiego ze Stolicą Apostolską były stałym elementem prowadzonej polityki zagranicznej. Prawne unormowanie tych stosunków pojawiło się już na początku XVI wieku, kiedy to podpisano pierwsze dokumenty. Istotę wszystkich konkordatów Polski stanowił zawierany pomiędzy państwem a Kościołem Katolickim układ, który obowiązywał obie strony. Układ ten musiał następnie zostać ratyfikowany przez sejm. Regulował on sprawy wspólne dla zainteresowanych podmiotów. Konkordaty były traktowane jako wydane przez państwo prawo, które mogło być przez nie zmieniane lub uchylone. W opinii wielu znawców okazywały się one znakomitym dziełem politycznoprawnym. W 1921 roku, niedługo po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w roku 1918, podjęto działania zmierzające do uregulowania prawnej sytuacji Kościoła Katolickiego. Dyskusja nad przyszłym konkordatem okazała się być bardzo skomplikowana. Lecz pomimo tego, już w 1924 roku Rada Ministrów przyjęła ostateczny projekt umowy, który potem był podstawą rozmów ze Stolicą Apostolską prowadzonych przez negocjatora rządu i oficjalnie wyznaczoną przez nią delegacje polską trwających jeszcze przez kilka miesięcy. Chociaż relacje Polski ze Stolicą Apostolską nie były w tym czasie pozbawione wielu napięć, to potrafiła ona wypracować wzajemne stosunki, które oparte były na współpracy i ogromnym szacunku. Wpływ na ocenę danego konkordatu zawsze miała interpretacja jego przepisów a także nieudolne wykonywanie jego postanowień. Po głębszej analizie wielu źródeł opisujących konkordat z 1925 roku, można powiedzieć, że w okresie międzywojennym stosunki Kościół a Państwo były ogólnie poprawne. Można także wysunąć wniosek, że działo się tak dzięki temu, iż czuwała nad tym poprzez nuncjuszy Stolica Apostolska oraz prymasi.Celem niniejszej pracy jest przedstawienie szerokich uprawnień płynących dla Kościoła z zawarcia w dniu 10 lutego 1925 roku, jednej z najlepszych umów, jakie Stolica Apostolska podpisała z państwem po I wojnie światowej a która to zapewniała mu z punktu widzenia Kościoła, stanowisko nadrzędnego partnera i okazała się dla niego niewątpliwym sukcesem. Pokazanie także, że był to pierwszy konkordat regulujący całokształt spraw dotyczących wzajemnych relacji Państwa Polskiego i Kościoła Katolickiego oraz że spełnił pozytywną rolę w kształtowaniu ich wzajemnych relacji.W rozdziale pierwszym wyjaśniono pojęcie konkordatu, przedstawiono jego genezę oraz to jak przebiegał ich rozwój. Opisano rodzaje, przedmiot i strony umowy konkordatowej oraz Konkordaty w Polsce przedrozbiorowej. W rozdziale drugim przybliżono przebieg prac nad polskim konkordatem z 1925 roku. Przedstawiono relacje Państwa i Kościoła Katolickiego w świetle konkordatu z 1925 roku oraz przybliżono jak wyglądał podział administracyjny Kościoła Katolickiego w Polsce w 1925 roku. Pokazano również znaczenie konkordatu dla Kościoła Katolickiego w Polsce oraz opisano jak wyglądało jednostronne wypowiedzenie konkordatu przez Polskę w 1945 roku.

The contacts between the Polish State with the Holy See were a permanent element of foreign policy. The legal regulation of these relations appeared in the early 16th century, upon signing the first documents. The essence of all Polish concordats was the agreement concluded between the state and the Catholic Church, which was binding on both parties. Such treaty then had to be ratified by the Sejm. It would regulate matters common to the parties. Concordats were treated as state-issued laws that could be amended or repealed. In the opinion of many experts, they turned out to be an excellent political and legal work. In 1921, shortly after Poland regained independence in 1918, steps were taken to regulate the legal situation of the Catholic Church. The discussion on the future concordat turned out to be very complicated. Nevertheless, as early as 1924, the Council of Ministers adopted the final draft of the agreement, which then was the basis for talks with the Holy See conducted by the government negotiator and the officially designated Polish delegation, which continued for several months. Although Poland's relations with the Holy See were not free of tensions at the time, the country was able to develop mutual relations that were based on cooperation and enormous respect. The assessment of a given concordat has always been affected by the interpretation of its provisions as well as the ineffective implementation of its provisions. Following a deeper analysis of the many sources describing the 1925 concordat, it can be stated that the relations between the Church and the State were generally correct in the interwar period. It can also be concluded that this was due to the fact that the Holy See and primates supervised the proces through the nuncios.The aim of this paper is to present the broad powers for the Church since the conclusion on February 10, 1925 of one of the best agreements that the Holy See signed with a state after World War I and which, from the Church’s point of view, ensured the position of the superior partner and undoubtedly proved a success for it. The aim is also to show that it was the first concordat regulating all matters concerning mutual relations between the Polish State and the Catholic Church, and that it played a positive role in shaping them.The first section explains the concept of a concordat, presents its origins and development. It describes the types, subject and parties to the concordat agreement as well as the Concordats in pre-partition Poland. The second section presents the course of work on the Polish concordat of 1925. The relations between the State and the Catholic Church in the light of the 1925 Concordat were presented, as well as the administrative division of the Catholic Church in Poland in 1925. The concordat’s significance for the Catholic Church in Poland was also shown and the unilateral termination of the concordat by Poland in 1945 described.