"Manna Polonicum" : between cultural history and phytology

Manna Polonica (Glyceria flutans) to jedna z nazw dzikiego zboża zbieranego na podmokłych łąkach, czego świadectwo zachowało się w zielnikach i podręcznikach agronomii publikowanych w języku polskim od XVI do końca XVIII wieku. Zbieractwo i handel słodkim ziarnem "manny polskiej" lub "manny Polaków" (Manna Polonorum) wybitny biolog Józef Rostafiński wiązał ze starą etnowiedzą i biotopem najbardziej pierwotnych siedzib Słowian. Ten relikt zbieractwa (znany tylko na terenach słowiańskich) zanika, jak twierdzą etnobotanicy, w XIX wieku wraz z intensywnym osuszaniem terenów podmokłych. Autor tekstu, opierając się na historii ustnej z kręgu rodziny, dotyczącej wsi leżącej na mokradłach nad Bzurą, przypuszcza, że zbieractwo manny było tam praktykowane nadal w latach trzydziestych XX wieku. Przypadek ten daje asumpt, by, odnosząc się do obecnych w tym samym biotopie synantropijnych roślin poprzemysłowych (marzana barwierskia, Rubia tinctorum), przedyskutować ponownie pojęcie "przeżytku kulturowego" E.B.Tylora w kontekście naturokulury.

Manna Polonica (Glyceria flutans) is referred occasionally - from the sixteenth to the eig-hteenth century - in early modern herbaria books printed in Polish and mentioned in German language cookbooks, agricultural books and encyclopaedias. The Polish botanist Josef Rostafinski (1850-1928) conducted extensive research about wild plants gathered as food in eastern Poland and in Belarus (also Glyceria flutans) and connected this phenomenon with the survival of early Slavic tribes ecology. Amodern ethnobotanist recognised that gathering of Glyceria perished in Poland in the last decade of the nineteenth century, because of the disappearance of wetland areas. But the author of the article suggests that this practice survived as acultural relict into the 1930s in some places in the Łódź voivodeship. He relies on oral history, from old members of his family, born in the village of Solca Wielka in Central Poland, located near the wetlands of the Bzura river, atributary of the Vistula.