W artykule przeanalizowane zostały reportaże sześciu tureckich literatów (Melih Cevdet Anday, Metin Toker, Samet Ağaoğlu, İlhan Selçuk, Şevket Rado, Mehmet Turgut), którzy w latach sześćdziesiątych XX wieku, korzystając z otwarcia się ZSRR na świat po śmierci Stalina, odwiedzili Azerbejdżan. Celem ich podróży miało być poznanie prawdy o komunizmie i o losie azerbejdżańskich współbraci pod rządami Sowietów. Jak wykazała analiza reportaży, okoliczności ich podróży (tj. krótki pobyt, podróż odbyta najczęściej na zaproszenie władz państwowych, zwiedzanie w towarzystwie powiązanych z partią komunistyczną tłumaczy i przewodników) sprawiły, że osiągnięcie tego celu nie było do końca możliwe. Wnioski reportażystów zależały często od ich orientacji politycznej: pisarze lewicujący w pełni popierali socjalizm, postulując jego wprowadzenie również w Turcji, podczas gdy pisarze o poglądach prawicowych byli znacznie bardziej sceptyczni. Wszyscy jednak zostali przekonani o panującym w Azerbejdżanie dobrobycie ekonomicznym i mimo silnego poczucia wspólnoty kulturowej z mieszkańcami Azerbejdżanu, nie widzieli potrzeby walki o niezależność tego kraju.

The article analyses reportages of six Turkish writers (Melih Cevdet Anday, Metin Toker, Samet Ağaoğlu, İlhan Selçuk, Şevket Rado, Mehmet Turgut), who visited Azerbaijan in the 1960s, taking advantage of the opening of the USSR to the world after Stalin’s death. The aim of their journey was to learn the truth about communism and the situation of Azerbaijanis in the USSR. As the analysis of the reportages showed, the circumstances of their journey (i.e. short stay, visit made usually at the invitation of the state authorities, permanent company of translators and guides linked to the communist party) made achieving this goal impossible. The conclusions of reporters often depended on their political orientation: left-wing writers fully supported socialism, postulating its introduction also in Turkey, while right-wing writers were much more sceptical. However, they were all convinced of Azerbaijan’s economic prosperity and, despite a strong sense of cultural community with the people of Azerbaijan, they saw no need to fight for this country’s independence.