"Crucible city, paradox city". New Jastrzębie-Zdrój in the times of the Polish People's Republic. Exhibition project

Tematem pracy jest powstanie i rozwój nowego miasta Jastrzębia-Zdroju w czasie PRL. Jej celem jest zwrócenie uwagi na dotychczas rzadko poruszany temat badawczy, jakim jest górniczy ośrodek wyróżniający się na tle pozostałych inwestycji Polski Ludowej. Jastrzębie spośród innych powstających w drugiej połowie XX wieku nowych miast wyróżnia gwałtowny przyrost demograficzny, powodowany przyjazdem okolicznej ludności do pracy w powstających na jego terenie kopalniach. W szybkim tempie z osiedla o 3,3 tysiącach mieszkańców Jastrzębie staje się jednym z największych ośrodków górniczych południowej Polski, który już w połowie lat 70. osiąga liczbę niemal stu tysięcy mieszkańców. Ten gwałtowny proces pociąga za sobą pośpiech i chaos budowlany, trwale naznaczający kompozycję urbanistyczną miasta opartą o specyficzne naturalne ukształtowanie terenu. W pracy przedstawione zostały pierwotne plany dotyczące nowego Jastrzębia oraz liczne odstępstwa od początkowych założeń projektowych, zmieniające charakter zabudowy nowego miasta. Przybliżone zostały także niezrealizowane projekty dla Jastrzębia, istotne problemy miasta, takie jak monotonia zabudowy osiedli blokowych, stały deficyt obiektów usługowych, handlowych i kulturalnych oraz niedobory budownictwa mieszkaniowego. Poruszono również takie tematy, jak kreowanie robotniczej wspólnoty miejskiej przez władze, wydarzenia i obiekty wzmacniające odczuwanie więzi społecznej oraz dezintegrujący wpływ urbanistyki na jego mieszkańców.W pracy podjęto próbę ukazania zróżnicowanego obrazu miasta, obejmującego jego uzdrowiskową historię, kolejne etapy projektowania oraz ich chaotyczną realizację. Podkreślony został wpływ tych czynników na realia życia zarówno w czasie budowy miasta, jak i we współczesnym już Jastrzębiu.

The subject of the work is the origin and development of a new city Jastrzębie-Zdrój during the Polish People's Republic. Its aim is to draw attention to the so far rarely discussed research topic, which is a mining center that stands out from other investments of the People's Republic of Poland. Jastrzębie, among other new cities emerging in the second half of the 20th century, are distinguished by a rapid demographic increase, caused by the arrival of the local population to work in the coal mines that are being built on its territory. From an estate with 3.3 thousand inhabitants, Jastrzębie quickly becomes one of the largest mining city in southern Poland, which already in the mid-1970s has a population of almost 100 thousand. This unexpected process entails haste and building chaos, permanently marking the urban composition of the city based on the specific natural terrain.The work presents the original plans for the new Jastrzębie and numerous deviations from the initial design assumptions, changing the character of the buildings in the new city. The unrealized projects for Jastrzębie were also shown, as well as significant problems of the city, such as the monotony of housing development, the constant deficit of service, commercial and cultural facilities, and shortages of number housing buildings. Topics such as the creation of a working-class urban community by the authorities, events and objects strengthening the feeling of social ties and the disintegrating impact of urban planning on its inhabitants were also discussed.The work attempts to present a diversified image of the city, including its spa history, subsequent stages of design and their chaotic implementation. The influence of these factors on the realities of life both during the development of the city and in contemporary Jastrzębie was emphasized.