Nec Hercules contra plura pepla. Heracles in the Italian sub-genre

W swojej pracy licencjackiej chciałabym poruszyć szeroką tematykę recepcji kultury antycznej na przykładzie kinematografii. Pragnę prześledzić procesy jakie doprowadziły, w mojej ocenie, do częściowego uproszczenia (raczej w negatywnym tego słowa znaczeniu) w interpretacji głównych elementów determinujących epokę. Podjęta zostanie próba wytłumaczenia, dlaczego w świadomość współczesnych odbiorców wybrane elementy antyku jawią się jako zlepek elementów grecko-rzymskich (z dominacją rzymskich); brak wyraźnego rozróżnienia na dwie odrębne sfery kulturowe. I przede wszystkim w jaki sposób przyczyniło się do tego kino głównego nurtu. Posiłkować się będę głównie A Companion to the Classical Tradition pod redakcją C.W. Kallendorfa. W pracy zawrę również przemyślenia na temat dominującej tematyki wybieranej przez twórców filmowych sięgających po motywy starożytne, z podziałem na kino mainstreamowe i artystyczne (korzystać będę z książek o ogólnej tematyce filmoznawczej jak Historia kina. Tom 2: Kino klasyczne pod redakcją Tadeusza Lubelskiego, Iwony Sowińskiej i Rafała Syski jak i bardziej szczegółowej literatury tematu m.in Ancient Rome in Modern Popular Culture pod redakcją Sandry R. Joshel, Margaret Malamud i Donalda T .McGuire’a Jr.).Głównym (tytułowym) przykładem będą filmy z gatunku peplum (od greckiego πέπλος, klasycznej szaty kobiecej), tzw. kino miecza i sandałów. Praca zawierać będzie opis narodzin gatunku i jego specyfikę. Chwilę poświęcę na przedstawienie konotacji jakie łączą peplum z kinem złotej epoki Hollywood, które było swoistym punktem wyjścia dla tego typu produkcji kina europejskiego. Warto zgłębić aspekty tworzenia tego rodzaju kina w kwestii artystycznego wyrazu, specyfiki produkcji (również aspektu finansowego) oraz charakterystyki odbiorców, do których było skierowane. Również należy „zahaczyć” o zależność między narodzinami i wzrostem zainteresowania kinem popularnym a wyborem tematyki i głównych motywów peplum. Jako że temat ten nie został zgłębiony przez rodzimych badaczy, źródłem będą pozycje francuskie: Le péplum Christophe’a Champclaux i Lindy Tahir Meriau oraz Péplum : L'Antiquité spectacle Hélène Lafont-Couturier.Za kanwę posłuży mi postać herosa, bardzo bogato reprezentowana w filmach spod znaku miecza i sandałów. Sam tytuł pracy jest nawiązaniem do problematycznej kwestii nazewnictwa, gdyż Herakles w peplach funkcjonuje jako rzymski Herkules, co jest jednym ze sztandarowych przykładów uproszczeń (świat przedstawiony, wydarzenia, imiona pozostałych postaci są jednoznacznie zaczerpnięte z mitologii greckiej). W pierwszej kolejności na podstawie mitologii i źródeł starożytnych postaram się stworzyć charakterystykę postaci herosa, swoisty rys psychologiczny, skupiając się na wartościach moralnych które przyświecały mu w trakcie jego przygód. Warto przytoczyć te mniej konwencjonalne przykłady (Eurypides - heros cierpiący, Epicharm – heros żarłok), lecz można pokusić się o wniosek, że w większości dzieł Herakles funkcjonuje jako jednowymiarowa postać niepokonanego osiłka (też jako taki jest eksploatowanym w peplach). Zapewne nie zabraknie nawiązania do Iliady Homera, gdyż w tej jest pierwszy ślad postaci herosa oraz (jak wyżej) do Heraklesa szalejącego Eurypidesa, w którym to dramacie dochodzi do dekonstrukcji bohatera przeżywającego śmierć najbliższych. Następnie opiszę sposób, w jaki ten bohater został przeniesiony na ekran kina, w szczególności na wybranych przykładach peplów. Zwrócę również uwagę na świat przedstawiony i wszystkie jego nieścisłości. Wszystkie wyżej wymienione tematy zostaną ujęte w ramach pracy, która będzie miała charakter filologiczno-filmoznawczy. Przy tematyce recepcyjnej rodzi się obawa, że może ona jedynie bardzo powierzchownie dotykać swych starożytnych pierwowzorów, jednakże przy postaci Heraklesa, który jest sztandarowym przykładem herosa z greckiej mitologii oraz często funkcjonuje jako bohater dzieł antycznych twórców, teksty źródłowe są swoistym spiritus movens.

In my Bachelor Thesis, I would like to focus on the subject of reception of the ancient culture in a cinematography. I would like to analyze the processes that led, in my opinion, to a partial simplification (in a rather negative way) of the interpretation of the main elements determining the era. An attempt will be made to explain why, in the consciousness of the contemporary audience, selected elements of antiquity appear to be a group of Greco-Roman elements (with the Roman majority); no clear distinction between the two separate cultural areas, and, most of all, how the mainstream cinema contributed to it. I will mainly use A Companion to the Classical Tradition edited by C.W. Kallendorf. The work will also include thoughts on the main subject chosen by filmmakers reaching for ancient themes, with a division into mainstream and art cinema (I will use books on general film studies, such as History of Cinema. Volume 2: Classic Cinema edited by Tadeusz Lubelski, Iwona Sowińska and Rafał Syska and more detailed literature on the subject, including Ancient Rome in Modern Popular Culture edited by Sandra R. Joshel, Margaret Malamud and Donald T. McGuire Jr.). The main (title) example will be films of the peplum genre (from the Greek πέπλος, a classic female robe), the so-called sword-and-sandal cinema. The work will describe the birth of the genre and its specificity. I will take a moment to present the connotations that connect peplum with the cinema of the golden age of Hollywood, which was a specific starting point for this type of European cinema productions. It is worth exploring the aspects of creating this type of cinema in terms of artistic expression, the specificity of production (including the financial aspect) and the characteristics of the audience it was aimed at. It is also necessary to discuss the topic of the relationship between the birth and growth of interest in popular cinema and the choice of subject and main motives of the peplum. As this topic has not been explored by native researchers, the source will be the French works: Le péplum by Christophe Champclaux and Linda Tahir Meriau and Péplum: L'Antiquité spectacle Hélène Lafont-Couturier. As a canvas I will use the character of a hero, very richly represented in the sword-and-sandal films. The title of the work itself is a reference to the problematic issue of naming, because Heracles in peplum functions as the Roman Hercules, which is a standard example of simplification (depiction of the world, events, names of other characters are clearly taken from Greek mythology). First of all, on the basis of using mythology and ancient sources, I will try to create a characterization of the hero's character, a specific psychological feature, focusing on the moral values that guided him during his adventures. It is worth to quote these less conventional examples (Euripides - the suffering hero, Epicharmus - the glutton hero), however, it comes to conclusion that in most of the works Heracles functions as a one-dimensional figure of the invincible bully (he is also exploited in peplum as such). There will be a reference to Homers’ Iliad, because this is the first trace of the hero's character and (as above) Euripides’ Herakles, in which the drama deconstructs the hero experiencing the death of his loved ones. Next, I will describe how this hero was brought to cinema's screens, in particular on selected examples of peplum. I will also give attention to the depiction of the world and all its inaccuracies. All the above-mentioned topics will be included in the work, which will be of philological and film-studies nature. With the reception subject, there is a fear that it may only touch on its ancient prototypes very slightly. However, in the figure of Heracles, who is a main example of a hero from Greek mythology and often functions as a hero in the works of ancient authors, the source texts are a kind of spiritus movens.