Historia ludzkiej aktywności artystycznej (literatury, muzyki, sztuk wizualnych) niemal od samego początku swego kształtowania jest naznaczona cezurami powodowanymi dyskusją na temat powinności sztuki, pochodzenia jej materiału i zasad strukturalnych. W obrębie tej metakrytycznej wymiany zdań wyjątkowe miejsce zajmuje myśl dotycząca zachwiania relacji między intencją a komunikatem, czego eksplikacją stał się problem niewystarczalnej wyrażalności. Choć naturalnym środowiskiem, w którym zwykle rodzi się idea nieekspresywności, jest przestrzeń językowa, bardziej problematycznego wymiaru nabiera ona na gruncie sztuki dźwięków, z zasady nieposługującej się żadnym skodyfikowanym systemem znaczeń. Zagadnienie to stało się kluczowym elementem filozofii muzyki Vladimira Jankélévitcha (1903-1985) – francuskiego humanisty, profesora filozofii moralnej, słabo znanego w polskim dyskursie naukowym autora wielu erudycyjnych prac muzykologicznych, którego zarys biografii naukowej zostaje przedstawiony w pierwszym rozdziale. Badacz ten, poprzez dekonstrukcję i demityzację powszechnych sądów przypisujących muzyce wartości naddane (zakodowane w dziełach uczucia, symbole, idee), stara się dotrzeć do sedna ontologii zjawisk dźwiękowych. Choć czyni to, posługując się przykładami różnych dzieł – muzycznych i literackich oraz przywołując wielorakie sądy dotyczące sztuki, za najcenniejszy uznaje głos Gabriela Faurégo. To właśnie twórczość francuskiego kompozytora z Pamiers stanowi dla filozofa najdoskonalszy przykład przejrzystości muzyki i jej nieekspresyjnej, bo nieodsyłającej do żadnych znaczeń, ekspresji. Zasadnicza część pracy przyjmuje zatem perspektywę Jankélévitcha i najpierw – poprzez analizę „La Chanson d’Ève”, cyklu mélodies Faurégo z lat 1906-1910, a potem – za pomocą dyskusji z podstawowymi założeniami filozofii autora „La Musique et l’Ineffable”, stara się odnaleźć zdefiniowane przez niego stopnie niewyrażalności: l’indicible, l’ineffable, l’inexprimable. Tekst ma charakter analityczny i interpretacyjny. Główną jego metodę stanowi muzykologiczne oraz literaturoznawcze studium przypadku utworu Faurégo – obserwacja dokonanych przez kompozytora w tekście poetyckim zmian, analiza fakturalna cyklu oraz wybranych trzech utworów ("Paradis", "L'Aube blanche", "O mort poussière d'étoiles") – a także prezentacja teorii Jankélévitcha oraz interdyscyplinarna dyskusja z nimi, która stanowi zasadniczą część ostatniego rozdziału. Praca opisuje zaproponowane przez filozofa klucze do interpretacji ekspresji muzycznej, wykorzystuje je do analizy muzyki Faurégo, osadza je w kontekście badawczym i zarysowuje możliwe pola do dyskusji z nimi.

The history of human artistic activity (literature, music, visual arts) almost from the very beginning of its formation is marked by the turning points caused by the discussion on the duty of art, the origin of its material and structural principles. Within this metacritical exchange of opinions, a special place is occupied by the idea of ​​disturbing the relationship between the intention and the message, which was explicated in the problem of insufficient expressiveness. Although the natural environment in which the idea of ​​non-expressiveness is usually born is linguistic space, it takes on a more problematic dimension in the art of sounds, which does not use any codified system of meaning in principle. This issue became a key element in the philosophy of music by Vladimir Jankélévitch (1903-1985) - a French humanist, professor of moral philosophy, and the author of many erudite musicological works, poorly known in the Polish academic discourse, whose scientific biography is outlined in the first chapter. This researcher, by deconstructing and demitizing common judgments ascribing added values ​​to music (feelings, symbols, ideas encoded in works), tries to get to the bottom of the ontology of sound phenomena. Although he does so, using examples of various works - musical and literary, and evoking multiple judgments about art, he considers the voice of Gabriel Fauré to be the most valuable. It is the work of the French composer from Pamiers that for the philosopher is the best example of the transparency of music and its non-expressive, because it does not refer to any meanings, expression.The main part of the work, therefore, adopts the Jankélévitch perspective and first – through the analysis of "La Chanson d'Ève", Fauré's mélodies series from 1906-1910, and then – through a discussion with the basic assumptions of the author's philosophy of "La Musique et l'Ineffable", to find the degrees of inexpressibility defined by him: l'indicible, l'ineffable, l'inexprimable. The text is analytical and interpretative. His main method is the musicological and literary case study of Fauré's work – observation of changes made by the composer in the lyrics,, textural analysis of the cycle and selected three pieces ("Paradis", "L'Aube blanche", "O mort poussière d'étoiles") – as well as the presentation of Jankélévitch's theory and an interdisciplinary discussion with them, which is an essential part of the last chapter. The work describes the keys to the interpretation of musical expression proposed by the philosopher, uses them to analyze Fauré's music, places them in the research context and opens possible fields for discussion with them.