The problems with care of cultural heritage in shelter in Markowe Szczawiny

Niniejsza praca na temat schroniska PTTK na Markowych Szczawinach zawiera szczegółowy opis historii obiektu oraz jego przekształceń na przestrzeni lat. Schronisko na polanie Markowe Szczawiny powstało w 1906 roku, dzięki staraniom Hugona Zapałowicza. Było to pierwsze polskie schronisko w Beskidach. Przetrwało czasy Pierwszej i Drugiej Wojny Światowej, wielokrotnie remontowane i rozbudowywane. Od roku 1997 powstawały projekty całkowitej przebudowy bazy noclegowej, by w roku 2006 ostatecznie rozebrać budynek. Odkryto wtedy oryginalne elementy konstrukcyjne tak zwanej „chaty Zapałowicza”, czyli schroniska w oryginalnej, pierwotnej formie. Części te zostały zabezpieczone w celu rekonstrukcji chaty w Skansenie Zawojskim. Na Markowych Szczawinach powstało też pierwsze Muzeum Turystki Górskiej PTTK w Polsce. Na ten cel zaadaptowany został budynek gospodarczy nieopodal schroniska. Muzeum otwarte zostało w 1966 roku. Po zakończeniu budowy nowego schroniska w 2009 roku, został odremontowany budynek GOPR’u, do którego przeniesiono eksponaty po konserwacji. Zbiory muzeum od 2011 roku znajdują się w „Goprówce” dostosowanej do celów ekspozycyjnych, z nową koncepcją wystawową.Schronisko im. Hugona Zapałowicza przed rozbiórką, posiadało wartości zabytkowe, niestety nigdy nie miało szansy być zarejestrowane jako zabytek. W pracy autor rozważa problem opieki obiektów dziedzictwa kulturowego w kontekście ochrony środowiska na terenie Babiogórskiego Parku Narodowego.

This work contains detailed description, history and transformation of the PTTK shelter in Markowe Szczawiny over the years. Thanks to the efforts of Hugo Zapałowicz, PTTK shelter in Markowe Szczawiny was founded in 1906. It was the first polish shelter in Beskidy. It survived the times of First and Second World War. During those times it was renovated and developed. From 1997 there had been projects to completely change the accommodation base of the shelter. In 2006 it had been decided to fully dismantle the building. That’s when they discovered the original components of “Chata Zapłowicza”. The original components were secured in order to reconstruct the shack in Skansen in Zawoja.The first PTTK Mountain Tourism Museum was also established in Markowe Szczawiny. The agricultural building close to the shelter was adaptedespecially for this. The museum was opened in 1966. In 2009 when the new building was constructed, the exhibits were moved to GOPR building which was renovated. Since 2011, the museum’s collection has been in „Goprówka”. This building was adapted for the exhibition purposes. Hugo Zapalowiczs helter before demolition had historical values; unfortunately it never had any chance of becoming a monument. In this work the author is considering the problems that occur in the care of cultural heritage in the context of environmental protection in Babia Góra National Park.