"When an Actress Plays a Woman, She Expresses All the Women of the World". About Actresses Creating the Roles of Actresses

W mojej pracy magisterskiej podejmuje temat aktorek zawodowych, które tworzą role aktorek w filmie i teatrze. Wybrane przeze mnie przykłady mają przedstawić inne strategie w procesie tworzenia interesujących mnie ról oraz rozbieżne problemy, z którymi bohaterki dzieł się zmagają. W rozdziale pierwszym analizuję rolę stworzoną przez Glorię Swanson w „Bulwarze Zachodzącego Słońca” w reżyserii Billy’ego Wildera. Dzięki tekstom Susan Sontag poświęconym fotografii, przedstawiam, w jaki sposób kobiety, są definiowane przez swoją wizualność, zaś przywołując spojrzenie Waltera Benjamina na konfrontację własnego statusu jako obrazu, piszę o Normie Desmond, której starania „samowskrzeszenia” doprowadzają do narcyzmu. Za pomocą psychoanalizy Zygmunta Freuda ukazuję metamorfozę postaci, która z kobiety fatalnej staje się narcystyczną.W rozdziale drugim analizuje „Wszystko o mojej matce” Pedro Almodóvara. Skupiam się na trzech aktorkach - każda z kobiet reprezentuje inny rodzaj aktorstwa. Aktorka zawodowa - Huma została stworzona z licznych odniesień i cytatów kulturowych i inspiracji innymi hollywoodzkimi aktorkami. Druga jest performerką własnego życia. Przywołując teorię Judith Butler, opisująca konstrukcje płci społeczno-kulturowej, przedstawiam Agrado jako aktorkę, która odgrywa swoją autentyczność. Manuela, jest aktorką-amatorką. Gra i improwizuje w życiu prywatnym, jak i na deskach teatralnych. Powołując się na Ann Cvetkovich i jej definicję traumy, analizuje działania kobiety, która jako aktorka życia codziennego wkłada maskę i gra przed najbliższymi. W rozdziale trzecim skupiam się na przedstawieniu „Kliniken/Miłość jest zimniejsza niż śmierć" w reżyserii Łukasza Twarkowskiego. W pierwszej kolejności analizuje dramat norweskiego dramatopisarza Larsa Norena oraz przybliżam twórczość filmowa niemieckiego reżysera Rainera Wernera Fassbindera. Staram się ukazać, jak dramat i twórczość Fassbindera znacząco wpływają na spektakl i na postaci aktorek granych przez Halinę Rasiakównę, Jankę Woźnicką i Katarzynę Strączek. Powołując się na Beatę Guczalską, piszę o statusie aktora, wymieszaniu iluzji z rzeczywistością i meta filmie w teatrze. Następnie zaznaczam, jak ważną aktorką w filmach Fassbindera była Hanna Schygulla i jak twórcy spektaklu znacząco podkreślili jej miejsce, rozszczepiając jej osobę na wymienione wyżej aktorki. Na sam koniec zastanawiam się nad znaczeniem kamery w zawodzie aktorki.

In my thesis I explore the topic of professional actresses who play the roles of actresses in the theatre and cinema. The selected examples are intended to illustrate different strategies used in the process of role-creation and point out various problems that the characters face. In the first chapter, I analyse the role played by Gloria Swanson in “Sunset Boulevard” directed by Billy Wilder. On the basis of Susan Sontag's texts concerning photography, I show how women are defined through their visibility; in reference to Walter Benjamin's outlook on the confrontation with one's own status as a picture, I write about Norma Desmond, whose efforts towards “self-resurrection” lead to narcissism. By means of Sigmund Freud's psychoanalysis, I present the metamorphosis of the character who transforms from a femme fatale into a narcissistic woman. In the second chapter, I analyse Pedro Almodóvar's “All About My Mother”, focusing on three actresses, each of whom represents a different type of acting. The professional actress, Huma, was created of numerous references and culture quotes as well as the inspiration of other Hollywood actresses. The second one is a performer of her own life. Referring to Judith Butler's theory of the socio-cultural construction of gender, I present Agrado as an actress who performs her own authenticity. Manuela is an amateur actress. She plays and improvises both in her private life and on stage. Drawing upon Ann Cvetkovich's definition of trauma, I analyse the actions of the woman, who — as an actress of everyday life — puts on a mask and performs in front of her loved ones. The third chapter revolves around a play “Kliniken” directed by Łukasz Twarkowski. First, I analyse the Norwegian playwright Lars Noren's drama and present the cinematographic output of the German director Reiner Werner Fassbinder. I intend to show how significantly the drama and Fassbinder's works influence the play and the characters of actresses played by Halina Rasiakówna, Janka Woźnicka and Katarzyna Strączek. Referring to Beata Guczalska, I write about the status of an actor, the intermingling of illusion and reality, and the metafilm in theatre. Thereafter, in the context of Fassbinder's films, I point out the importance of the actress Hanna Schygulla, which was emphasised by the creators of the play through splitting her character into the above-mentioned actresses. Finally, I ponder over the significance of the camera in an actress's work.