Analysis of Viewpoint Shifts in Translation of an Academic Text: A Case Study of G. Lakoff Linguistics Monograph Women, Fire and Dangerous Things and its Polish Translation

Niniejsza praca porusza tematykę tekstu naukowego, który zawiera w sobie elementy świadczące o punkcie widzenia autora. Takie rozumienie tekstu naukowego przeciwne jest tradycyjnemu poglądowi, według którego tekst naukowy ma charakter bezosobowy. Materiał badawczy stanowi rozdział empiryczny monografii językoznawczej G. Lakoffa "Women, Fire, and Dangerous Things" oraz jego tłumaczenie na język polski. Celem analizy przedstawionej w niniejszej pracy jest identyfikacja przypadków, w których elementy świadczące o autorskim punkcie widzenia w tekście źródłowym zmieniają się w procesie tłumaczenia, oraz ustalenie, jakie konsekwencje mogą mieć takie zmiany w przekładzie. Analiza ilustruje również, w jaki sposób punkt widzenia autora może być w przekładzie zachowany. Za narzędzie metodologiczne w analizie jakościowej posłużył model Hylanda z 2005 roku, opisujący wykładniki autorskiego punktu widzenia i zaangażowania czytelnika w tekście naukowym. Kolejnym celem analizy jest określenie częstości pojawiania się poszczególnych elementów świadczących o punkcie widzenia autora w oryginalnym tekście angielskim i jego polskim tłumaczeniu oraz wyciągnięcie wniosków dotyczących tendencji panujących w obu środowiskach akademickich. Rozdział I poświęcony był ogólnym tendencjom stylistycznym panującym wśród autorów tekstów naukowych, również tym, zależnym od konkretnej dziedziny nauki. Rozdział II dotyczył w głównej mierze zjawisk takich jak punkt widzenia czy metadyskurs. Ponadto omówiono w nim kategorię punktu widzenia i zaangażowania składające się na model Hylanda oraz przedstawiono różnice w sposobach wyrażania agensa procesu w języku angielskim i polskim. Część empiryczną w pracy stanowiła analiza jakościowa i ilościowa, dzięki którym ustalono, w jaki sposób oraz jak często punkt widzenia autora uwidaczniał się w badanym materiale.

The present thesis focused on the concept of authorial viewpoint included in an academic text. Such a view on academic writing is contradictory to the traditional one regarding academic texts as faceless and impersonal. The study was based on the analysis of the empirical chapter from a linguistics monograph "Women, Fire, and Dangerous Things" by George Lakoff and its Polish translation. The main aim of this study was to illustrate how viewpoint occurs in the original English text and to identify its shifts in the Polish translation. An analysis was based on Hyland’s twofold model (2005) presenting categories of stance and engagement as parts of interaction in academic writing. The study also sought to establish how often various viewpoint categories occurred in the source and target text. The results obtained allowed to draw conclusions about the tendencies regarding the presence of authorial viewpoint both in the source and target text. The first, theoretical chapter concerned the issues linked to academic discourse such as different stylistic tendencies among the authors of the academic texts. The differences between authorial presence in terms of various fields of study have also been demonstrated. Chapter two regarded viewpoint and metadiscourse phenomena. It has also been concerned with Hyland’s model of the category of stance and engagement in academic writing and systemic differences between English and Polish in terms of the ways of expressing the doer of an action. The empirical part of this study included the qualitative and quantitative analysis of the chapter. The qualitative analysis illustrated viewpoint shifts as well as the instances of where viewpoint has been maintained in the translation in the same way as in the source text. The quantitative analysis demonstrated how often the categories of viewpoint occurred in both source and target text.