Criminal liability of illegal practices in the food market in the light of the Polish legislation

Jedną z najważniejszych podstaw ludzkiego bytu od zawsze była żywność. Równocześnie jest ona symbolem statusu ekonomicznego, a rodzaj i częstotliwość jej spożywania w sposób ścisły związane są z pozycją społeczną. Problematyka bezpieczeństwa żywności z punktu widzenia prawa karnego stanowi mało znaną materię. Tymczasem obniżanie jakości żywności poprzez ingerencję w jej skład z roku na rok rozwija się w zastraszającym tempie. Niniejsza praca stanowi próbę analizy funkcjonowania zjawiska food crime na gruncie polskiego prawa, zwłaszcza w kontekście nieuczciwych praktyk występujących w łańcuchu żywnościowym. Autorka próbuje znaleźć odpowiedź na wiele pytań pojawiających się w jego kontekście takich jak: jaki jest jego zakres pojęciowy, jak je umiejscowić wśród ustawodawstwa, a także w jakim kierunku powinna iść odpowiedzialność za przestępstwa żywnościowe: administracyjnym czy karnym, ale przede wszystkim, czy polskie przepisy spełniają swoją funkcję i skutecznie przeciwdziałają patologiom na rynku żywności. Praca została podzielona na sześć rozdziałów. Rozdział pierwszy stanowi próbę przedstawienia prawa żywnościowego, jako nowej dziedziny ze szczególnym uwzględnieniem jego oddziaływania na prawo karne. Przedstawiono w nim także historię fałszowania żywności, będącej swoistym preludium do zrozumienia, dlaczego to właśnie żywność stanowi przedmiot największego światowego przemysłu. W rozdziale drugim scharakteryzowano zyskujące na popularności zjawisko food crime. Określono także rodzaje przestępstw wobec żywności. W części tej także zwrócono uwagę na problematykę strony podmiotowej oszustw żywnościowych, która wobec specyfiki omawianego sektora gospodarczego przybiera ciekawą formę. W dalszej kolejności dokonano dogmatycznej analizy przepisów kodeksowych odnoszących się do rynku żywnościowego. Rozdział trzeci stanowi najobszerniejszą część rozważań. Przedstawiono w nim wybrane przestępstwa i wykroczenia związane z żywnością na gruncie ustaw szczególnych, mających najistotniejszy wpływ na kształt modelu odpowiedzialności karnej w polskim prawie żywnościowym. W ostatniej części pracy celem pełniejszego przybliżenia problematyki nielegalnego rynku żywności zaprezentowano wynik badań statystycznych przeprowadzonych w wybranych sądach rejonowych i okręgowych na terenie Polski.

Food has always been one of the basic parts of existence as well as a significant symbol of economic status. Consequently, the type and frequency of the consumed food are associated with social status. The issues of food safety in terms of penalty law constitute present still little known part of the law. Meanwhile, lowering the quality of food can never be the benefit of consumers. Nowadays, those practices are expanding at an alarming rate. This thesis is an attempt to analyze the functioning of the concept of food crime on the basis of Polish law, especially in the context of unfair trading practices in the food chain. The author attempts to find answers to many questions arising in the context of this phenomenon: what its conceptual scope is, how to localize it on the background of Polish legislation, how far-reaching should be the protection of disposer of this good and in which direction: administrative or criminal and, above all, whether the Polish legislation fulfills its function and effectively prevents immoral and illegal practices in the food industry. This paper is divided into six chapters. In the first chapter, the author makes an attempt to define food law and place it in the Polish and European legal systems. This part also presents already developed definitions, characteristic features distinguishing the food law and the food law history and development process through the years. The second chapter presents a definition of food crime in Polish regulations. What is more, the author also discusses the separate elements of these regulations. There can be found also the distinction between food felonies and food offences. The third chapter raises an interesting and most extensive range of subjects. It is about the principles of liability on the ground of the Act of food and nutrition safety. The fourth chapter constitutes the empirical part. Statistical research was conducted in selected district courts and regional courts. The conclusions, which tries to verify the hypotheses put forward in the study, stands also the last part of the paper.