Church of St. Andrew in Kraków and the heritage of the Poor Clare. The concept of the museum against the background of selected monastic museums in Poland

Praca została podzielona na dwie części. Pierwsza część opisuje dzieje romańskiego kościoła św. Andrzeja, zakonu św. Klary, do którego należy kościół oraz przedstawia przykłady muzeów klasztornych z terenu Polski, a także opisuje dziedzictwo materialne oraz niematerialne zgromadzenia Klarysek. Drugą część pracy stanowi koncepcja muzeum dla klasztoru Klarysek znajdującego się przy kościele św. Andrzeja. Kościół św. Andrzeja jest jedną z najstarszych budowli z terenu całego kraju, która dotrwała do dzisiaj w stosunkowo niezmienionej postaci. Praca podkreśla znaczenie świątyni dla historii i historii sztuki, a także konieczność przeprowadzenia nad nią dalszych, dokładniejszych badań dzięki, którym stan wiedzy o obiekcie znacznie się poszerzy. Rzetelne i długotrwałe badania, które przybliżyłyby losy obiektu i odpowiedziałyby na wiele niewiadomych pozwoliłyby na odpowiednią prezentację dotyczących go zagadnień szerszej publiczności. Świątynia oraz znajdujące się przy niej zabudowania klasztorne stanowią siedzibę zgromadzenia Klarysek od pierwszej połowy XIV wieku. Zakon Panien Klarysek został założony w XIII wieku we Włoszech przez św. Franciszka oraz św. Klarę. Krakowskie zgromadzenie będąc pierwszym na ziemiach polskich, powstało również w XIII wieku, z pierwotną siedzibą w Zawichoście z inicjatywy piastowskiej księżniczki Salomei. Praca opisuje przemiany w rygorystycznej regule zakonnej oraz losy konwentów zakonu św. Klary na ziemiach polskich ze szczególnym skupieniem się na dwóch najstarszych zgromadzeniach znajdujących się w Krakowie i Starym Sączu. W pracy opisana jest niezwykle bogata historia oraz dziedzictwo krakowskiego zgromadzenia przejawiające się w regule według, której żyją zakonnice, wyznawanych wartościach oraz tradycjach przekazywanych na kolejne członkinie zakonu ale również w niezwykle bogatych zbiorach dzieł sztuki. Zabytki te były często fundowane przez same zakonnice co pokazuje ich niezwykle wysoką świadomość artystyczną oraz świadomość własnego dziedzictwa. Obiekty te często mają znaczenie ogólnonarodowe i są elementem dziedzictwa całości społeczeństwa. Podkreślony został specyficzny charakter tego klauzurowego zakonu, który w dużej mierze definiuje podejście sióstr do swojego dziedzictwa jak również do jego udostępniania. Sposobem na jego udostępnienie jest utworzenie muzeum klasztornego, dlatego w pracy przedstawione zostały przykłady takich muzeów z różnych terenów Polski. Opisane muzea to: muzeum przyklasztorne Klarysek w Starym Sączu, Muzeum Opactwa Benedyktynów w Tyńcu, Muzeum Prowincji Ojców Bernardynów w Leżajsku, Muzeum Karmelitańskie i Misyjne przy Zakonie Karmelitów w Czernej oraz muzeum przyklasztorne Benedyktynem w Staniątkach. Ukazują one różne sposoby finansowania, zarządzania oraz konstruowania ekspozycji i zawartych w niej treści. Stanowią kontekst porównawczy dla koncepcji muzeum klasztornego Panien Klarysek w Krakowie, która przedstawiona jest w drugiej części pracy. Koncepcja muzeum obejmuje szeroki projekt placówki, która prezentowałaby historię miejsca, samego zgromadzenia oraz najważniejsze wartości i elementy dziedzictwa oraz tożsamości zakonnic. Projekt zakłada współprace sióstr zakonnych oraz środowisk akademickich tak aby zapewnić jak najbardziej rzetelne zaplecze merytoryczne placówki. Przedstawione w pracy dziedzictwo konwentu sprawia, iż brak placówki muzealnej w tym miejscu dziwi. Koncepcja muzeum podkreśla, iż jego utworzenie byłoby niezwykle wartościowym przedsięwzięciem. Praca pokazuje, że przy odpowiednim nakładzie środków i zaangażowaniu różnorodnych instytucji stworzenie muzeum klasztornego dla krakowskiego zgromadzenia Panien Klarysek jest jak najbardziej realne.

The first part of the work describes the history of the Romanesque church of St. Andrew, Order of St. Clare, to which the church belongs, and presents examples of monastic museums from Poland, and describes the material and immaterial heritage of Poor Clares. The second part of the work is the concept of a museum for the Poor Clares monastery at the church of St. Andrew.Church of St. Andrew is one of the oldest buildings from all over the country, which has lasted to this day in a relatively unchanged form. The work emphasizes the significance of the temple for the history and history of art, as well as the need to carry out further, more detailed research over it, thanks to which the state of knowledge about the object will be significantly expanded. Reliable and long-lasting research, which would bring closer the object's fate and answer many unknowns, would allow for a proper presentation of the issues concerning it to a wider audience. The temple and the monastery buildings next to it constitute the seat of the Poor Clares' assembly from the first half of the 14th century. The Order of the Poor Clare was founded in the 13th century in Italy by St. Francis and St. Clare. The Krakow congregation, being the first in Poland, was also founded in the 13th century, with the original seat in Zawichost from the initiative of the Piast princess Salomea. The work describes changes in a strict religious rule and the fate of convents of the Order of St. Clare on the Polish lands with a special focus on the two oldest assemblies in Krakow and Stary Sącz. The work describes the rich history and heritage of the Krakow congregation manifested in the rule according to which nuns live, their values and traditions passed on to the next members of the Order, but also in the extremely rich collection of works of art. These monuments were often funded by the nuns themselves, which shows their extremely high artistic awareness and awareness of their own heritage. In many cases these objects are of national importance and are part of the heritage of the whole society. The specific character of this cloistered order was emphasized, which largely defines the attitude of the sisters to their heritage as well as to its sharing. The way to make it available is the creation of a monastery museum, which is why the work presents examples of such museums from various areas of Poland. The described museums are: the monastery museum of the Poor Clares in Stary Sącz, the Museum of the Benedictine Abbey in Tyniec, the Museum of the Bernardine Fathers Province in Leżajsk, the Carmelite and Missionary Museum at the Carmelite Order in Czerna and the monastery museum Benedictine in Staniątki. They show different ways of financing, managing and constructing the exhibition and contents contained therein. They constitute a comparative context for the concept of the monastery museum of the Poor Clares in Krakow, which is presented in the second part of the work. The concept of the museum includes a broad project of the institution, which would present the history of the place, the assembly itself and the most important values and elements of the heritage and identity of nuns. The project assumes the cooperation of religious sisters and academia so as to provide the most reliable substantive facilities of the institution. The heritage of the convent presented in the work makes the lack of a museum facility in this place surprising. The concept of the museum stresses that its creation would be an extremely valuable undertaking. The work shows that with the appropriate amount of resources and involvement of various institutions, the creation of a monastery museum for the Krakow congregation of Poor Clares is very real.