Fiume and Rijeka. The process of cultural incorporation of Rijeka into the structure of the Socialist Federal Republic of Yugoslavia after the end of World War II, including the Italian-Yugoslav relations.

Niniejsza praca dotyka problematyki formowania się nowej tożsamości kulturowejchorwackiego miasta Rijeka bezpośrednio po zakończeniu II wojny światowej. Rijeka z tegookresu urosła do rangi symbolu z uwagi na jego położenie geopolityczne, historię iwieloetniczną tradycję. . Okres transformacji ustrojowej z połowy XX wieku w Rijece wdalszym ciągu jest przedmiotem zainteresowania badaczy, dlatego swoje rozważania oparłemgłównie na publikacjach ukazujących się w periodykach o profilu historyczno-naukowymoraz spotkaniach z naukowcami zajmującymi się problematyką złożonej historii miasta.Szczególnie stosunki włosko-jugosłowiańskie w okresie transformacji były dla władzkomunistycznych ważnym elementem w realizowaniu polityki internacjonalizmu ibudowaniu państwa, w którym ideologia ta była ważniejsza od narodowości. Niezwykleciekawym elementem badań była sytuacja polityczna miasta w latach 1945-1947, kiedy pracemiejskich oddziałów narodowo-wyzwoleńczych pod kontrolą komunistycznych władzcentralnych z Belgradu nie mogły oficjalnie opierać się na prawie panującym wsocjalistycznej Jugosławii, ale pomimo tego już w 1945 roku rozpoczął się proces organizacjistruktur miejskich na model jugosłowiański z uwzględnieniem równoprawności językówwłoskiego i chorwackiego w przestrzeni publicznej. Pilna potrzeba wznowienia działalnościszkół z uwzględnieniem faktu obecności w nich młodzieży pochodzącej z różnych grupnarodowych i etnicznych wymogła na władzach lokalnych sprawne działania w zakresieodbudowy systemu szkolnictwa. W pierwszym okresie po wojnie trudności występowałypraktycznie wszędzie – od zniszczonej infrastruktury, niedostatku materiałów dydaktycznychpo braki w kadrze pedagogicznej. Na pytanie o to, czy Rijeka po włączeniu w strukturysocjalistycznej Jugosławii stała się miastem o charakterze bardziej jugosłowiańskim czylokalnym chorwackim nie ma jednoznacznej odpowiedzi. Niemniej, można dojść do wniosku,że w procesie zmiany ustrojowej Rijeka uległa bardziej kroatyzacji aniżeli jugoslawizacji.Uważam, że temat tworzenia się nowej tożsamości miasta po „wyzwoleniu” pozostawiajeszcze wiele przestrzeni do dalszego prowadzenia badań w tym zakresie.

This paper is exploring the formation process of a new cultural identity city of Rijeka in the period directly after the 2nd World War. Starting at that time, Rijeka has gradually grown to a symbolic status due to its geopolitical location, history and multiethnic tradition. The period of political transformation from the mid-twentieth century in Rijeka is still of major interest to the researchers, which is why I based my research mainly on publications from historical and scientific journals topped by the fruitful meetings with the academics specialising in the complex history of the city. In the paper, special emphasis has been put on the Italian-Yugoslav relations during period of transformation, which was instrumental for the communist authorities to justify the policy of internationalism and building a state in which ideology was more important than nationality. An interesting part of the research was the political status of the city in 1945-1947, when the works of the local administration was under the control of the communist central authorities from Belgrade. Even though the city could not formally rely on the law governing socialist Yugoslavia, in 1945 the process of organising urban structures for the Yugoslav model (taking into account the equality of Italian and Croatian languages in public space) had started. The presence of young people from multitude of different national and ethnic groups, who urgently needed schooling, forced the local authorities to efficiently rebuild the infrastructure for the school system and resume educational activity. In the post-war period, difficulties were ubiquitous - starting from the damaged infrastructure, lack of teaching materials to shortages in staff. To summarise, facing the question of whether Rijeka became a more Yugoslav or Croatian town after being included in the socialist structure of Yugoslavia, one needs to say there is no definite answer. Nevertheless, given the evidence as presented in the paper it seems fair to conclude that in the process of structured change, Rijeka has become more ‘Croatian’ than ‘Yugoslavic’. Having said that, I believe that the process of creating a city’s new identity after "liberation" still leaves plenty of room for further research in this area.