Consensual procedures in criminal proceedings; tension between ius puniendi and defendant' procedural safeguards. Selected issues.

Celem niniejszej pracy jest m. in. omówienie stosowania trybów konsensualnych w procesie karnym pod kątem normatywnym i aksjologicznym. Problemem badawczym opracowania jest wpływ konsensualizmu na kształt i spójność systemu oraz omówienie problemów o charakterze filozoficznym, konstytucyjnym oraz systemowym jakie mogą się pojawić na skutek implementacji, lub jej braku, instytucji porozumień do procesu karnego. Pierwszy rozdział jest zarysowaniem tła historycznego konsensualizmu i stanowi próbę poszukiwania jego źródła, które ma wpływ na wymiar praktyczny jego stosowania również w nowożytnym procesie karnym. W drugim rozdziale przedstawiono ustawodawstwo amerykańskie, włoskie oraz niemieckie w zakresie trybów konsensualnych. Trzeci rozdział poświęcony został regulacjom polskim, obejmującym głównie normy zawarte w Kodeksie Postępowania Karnego. Obydwa rozdziały wieńczą wnioski wynikające z rozważań komparatystycznych. Czwarty rozdział poświęcono analizie konsensualizmu w kontekście filozoficznym oraz konstytucyjnym. Przedstawiono oraz omówiono najważniejsze tezy doktryny amerykańskiej, jako wniosków wypracowanych w USA - w kraju, który ma największe doświadczenie w zakresie stosowania porozumień w procesie karnym. Piąty rozdział stanowią wnioski końcowe. Efektem finalnych rozważań jest ocena pozycji jaką zajmuje konsensualizm na osi sporu pomiędzy prawem do karania realizowanym przez państwo, a gwarancjami i uprawnieniami procesowymi jednostki występującej w w charakterze oskarżonego. Zaprezentowana jest również ocena de lege lata ustawodawstwa polskiego oraz płynące z tego wnioski w zakresie postulatów de lege ferenda.

The main aim of this paper is discussion about application of consensual procedures in criminal proceedings through normative and axiological view. Issue of the research is influence of consensual procedures on the system’ framework and it consistency, and discussion on philosophical, constitutional and systemic issues that may arise from implementation, or lack of thereof, agreements into criminal proceedings.First chapter outlines historical background of consensual procedures and is an attempt to find it source, which is relevant for today’s practice. Second chapter presents American, Italian and German legislation in regard to consensual procedures. Third chapter addresses Polish regulation, which consists mostly Code of Criminal Procedure regulations. Both chapters are ended with conclusions resulting from comparative reflections. Fourth chapter is aimed at analysis of consensual proceedings in philosophical and constitutional context. It presents main thesis presented in American doctrine, as USA, when it comes to plea agreements, is the most experienced country. Fifth chapter presents final conclusions. The result of conducted research is review of position of consensual procedures in the context of the tension between the State’ right to punish and the defendant’ safeguards and rights. It also presents review of polish regulation, including de lege ferenda conclusions.