Memory, trauma, community. September 11 attacks and the massacre on July 22 in the feature films

Wydarzenia z 11 września 2001 roku i 22 lipca 2011 roku, to momenty szokujące, niespodziewane i niebezpieczne, które na globalną skalę wstrząsnęły współczesnym światem. Ich rozległe konsekwencje polityczne, społeczne i etyczne, zdają się nieść potrzebę budowania dyskursu, a zarazem symbolicznych reprezentacji w kulturze popularnej. Poszczególne filmy, które skupiają się na tych traumatycznych wydarzeniach, pokazują, że liczy się efekt polegający na poruszeniu emocji oraz wyciągnięciu przez widza wniosków co do tragedii i ich kontekstów społeczno-politycznych. Autor stawia w pracy tezę, że w obliczu odbioru tego typu reprezentacji filmowych, które stają naprzeciw procesowi przepracowania globalnych tragedii, często towarzyszy potrzeba tworzenia wspólnoty. W tekście otwarte pozostają pytania: czy audiowizualna reprezentacja największych społecznych, etycznych i estetycznych wyzwań rzuconych światu, powinna być opowiadana za pomocą próby rekonstrukcji wydarzeń, a może – wprost przeciwnie – należy unikać ich bezpośredniego przedstawienia, traktując rzeczywistość raczej jako metaforę i aluzję? Czy wyrażenie doświadczenia traumy jest w ogóle możliwe za sprawą środków narracyjnych rozsianych po różnych gatunkach oraz możliwych kierunkach tematycznych? Czy dotykanie bolesnej przeszłości nie czyni z niej prostego spektaklu? Praca ta jest próbą przemyślenia sposobów eksplorowania, badania i kreowania obrazów czasu minionego i wspólnotowego odbioru traumy na gruncie kina.

The events of September 11, 2001 and July 22, 2011 are shocking, unexpected and dangerous moments that have shaken the modern world on a global scale. Their extensive political, social and ethical consequences seem to bring the need to build discourse, as well as symbolic representations in popular culture. Movies that focus on these traumatic events show that what counts is the effect of moving emotions and drawing conclusions by the viewer about the tragedy and their socio-political contexts. The author puts forward the thesis that in the face of the reception of this type of film representations, which face the process of overcoming global tragedies, is often accompanied by the need to create a community. The questions remain open: should the audiovisual representation of the greatest social, ethical and aesthetic challenges to the world be told by attempting to reconstruct events, or perhaps, on the contrary, avoid direct presentation, treating reality as a metaphor and an allusion? Is the expression of the trauma experience possible at all through narrative means spread across different genres and possible thematic directions? This work is an attempt to think about ways of exploring, researching and creating images of the past and communal reception of trauma in cinema.