The legal nature of the option contract

Umowa opcji jest konstrukcją znaną i stosowaną na świecie od wieków. Przez lata przybierała rożną postać oraz była różnie kwalifikowana. Na gruncie polskiej praktyki, szczególne znaczenie problem opcji zyskał podczas kryzysu gospodarczego z pierwszej dekady XX wieku. Niezrozumienie konstrukcji prawnej opcji oraz popularność tego instrumentu doprowadziły wielu przedsiębiorców do bankructwa. Procesy sądowe będące skutkiem tych wydarzeń trwają niejednokrotnie do dziś, a rozważania teoretycznoprawne o opcjach nabrały na znaczeniu. Opcja jest instrumentem pochodnym, czyli instrumentem, którego wartość zależy od jakiegoś innego waloru, który nazywany jest instrumentem pochodnym. W systemach prawa kontynentalnego, opcję traktuje się co do zasady jako umowę. Jedna ze stron, nazywana wystawcą, zobowiązuje się do kupna lub sprzedaży danego dobra po z góry określonej cenie w określonym w umowie czasie. W zamian za to, nabywca opcji, który uzyskuje uprawnienie do żądania dokonania określonej czynności przez zobowiązanego, płaci wystawcy premię opcyjną. W praktyce obrotu wykształciła się konstrukcja, w której premia jest zastępowana przez inne świadczenie polegające na wystawieniu przeciwstawnej opcji. Takie konstrukcje nazwano opcjami bezkosztowymi, a ich dopuszczalność wciąż budzi wątpliwości. W polskim systemie prawnym brak jest de lege lata definicji opcji. W ustawie o obrocie instrumentami finansowymi znajduje się zmianka o opcji jako instrumencie finansowym, lecz sam instrument nie został zdefiniowany. Analizując praktykę obrotu należy przesądzić o niejednolitym charakterze umowy. W zależności od konstrukcji oraz przyjętego kryterium możemy odpowiednio wyróżnić opcje rzeczywiste i nierzeczywiste, opcje europejskie, amerykańskie i europejskie, a także opcje kupna i sprzedaży.Opcja stosowana jest na rynku w celach zabezpieczenia przed przyszłymi zmianami cen danego dobra. Szczególne znaczenie znajduje na rynku finansowym, gdzie zabezpiecza przed zmianami kursu walut. Omawiany instrument może być także przedmiotem spekulacji, ponieważ przy zastosowaniu efektu tzw. dźwigni finansowej, uczestnicy obrotu, angażując stosunkowo niewielkie kwoty mogą osiągnąć wysokie przychody albo ponieść odpowiednio duże straty.Konstrukcyjnie umowa opcji jest zbliżona do innych instytucji prawa cywilnego, co implikuje konieczność przeprowadzenia rozważań na temat odpowiedniej kwalifikacji prawnej instrumentu. W literaturze przedstawiono kilka koncepcji, z których najpopularniejsze kwalifikują opcję jako warunkową umowę sprzedaży, umowę przedwstępną, ofertę albo umowę nienazwaną. Celem pracy jest próba odpowiedzi na pytanie o charakter prawny umowy opcji oraz o ewentualną konieczność regulacji omawianego instrumentu. W oparciu o dotychczasowe prace legislacyjne, zaproponowany zostanie także projekt przepisu, który z jednej strony byłby zgodny z konstrukcją wykorzystywaną w obrocie, a z drugiej strony nie ograniczał stron, ale poprawiał ochronę i pewność na rynku.

The option contract is a construction known and used in the world for centuries. Over the years, it took on a different character and was differently qualified. On the basis of Polish practice, a special significance of the option problem gained during the economic crisis of the first decade of the twentieth century. Failure to understand the legal structure of the option and the popularity of this instrument led many bankers to bankrupt. Court proceedings resulting from these events often continue to this day, and theoretical considerations about options have gained importance.An option is a derivative, i.e. an instrument whose value depends on some other asset, which is called a derivative instrument. In continental law systems, the option is treated as a contract in principle. One of the parties, called the exhibitor, undertakes to buy or sell a given good at a predetermined price within the time specified in the contract. In return, the purchaser of the option, who obtains the right to demand a particular action by the obligor, pays the premium to the issuer. In practice, a structure has evolved, in which the premium is replaced by another service consisting in issuing an opposing option. Such constructions are called cost-free options, and their acceptability is still questionable.In the Polish legal system there is no de lege definition of options. The Act on Trading in Financial Instruments includes an option change as a financial instrument, but the instrument itself has not been defined. When analyzing the trading practice, it is necessary to determine the non-uniform nature of the contract. Depending on the design and the accepted criterion, we can properly distinguish real and unreal options, European, American and European options, as well as put options and call options.The option is used on the market to protect against future price changes of a given good. It is of particular importance on the financial market, where it protects against changes in exchange rates. The discussed instrument can also be subject to speculation because with the so-called financial leverage, trading participants, engaging relatively small amounts can achieve high revenues or incur large losses.The option contract is similar to other civil law institutions, which implies the need to consider the appropriate legal qualification of the instrument. The literature presents several concepts, the most popular of which qualify the option as a conditional sales agreement, a preliminary contract, an offer or an unnamed contract.The purpose of the work is to attempt to answer the question about the legal nature of the option contract and the possible need to regulate the discussed instrument. Based on the legislative work so far, a draft provision will also be proposed that, on the one hand, would be compatible with the structure used in the course of trade and, on the other hand, would not restrict the parties, but would improve protection and certainty on the market.