Neurobiology of Savant Syndrome

Zespół sawanta to rzadkie zaburzenie, które dotyka ponad 0,06% upośledzonej populacji. Objawia się ono równoczesnym upośledzeniem umysłowym (większość sawantów posiada IQ w zakresie 40-70 punktów) i wybitnym talentem w co najmniej jednej z dziedzin – mnemonice, sztuce, muzyce, arytmetyce i obliczeniach kalendarycznych, rzadziej natomiast zauważa się talent mechaniczny. Zespół ten może być nabyty (10% przypadków sawantyzmu) przez m.in urazy mechaniczne dotykające najczęściej lewego płata skroniowego, jak i wrodzony (90% przypadków sawantyzmu). Wśród potencjalnych czynników wpływających na powstanie wrodzonego zespołu sawanta znajduje się prenatalna ekspozycja na testosteron, która powoduje supresję rozwoju lewej półkuli mózgu. Czynnik ten może także odpowiadać za rozkład tego zespołu wśród płci – jest on trzy razy częstszy wśród mężczyzn niż wśród kobiet. Zespół sawanta jest dodatkowo blisko powiązany z zaburzeniami ze spektrum autyzmu – szacuje się, że u około 50% sawantów zdiagnozowano autyzm lub zespół Aspergera. Choć mózg pierwszego z przebadanych metodą neuroobrazowania sawantów przejawiał znamiona rażących anomalii anatomicznych takich jak brak spoidła wielkiego czy też zdeformowany móżdżek, od tego czasu zauważono, że większość przebadanych sawantów takich anomalii nie posiada – wręcz przeciwnie, różnice między mózgami sawantów, a neurotypowych osobników z grupy kontrolnej bywają dość subtelne. Są to np. zwiększona objętość mózgu czy też około 2% asymetria w wielkości półkul mózgowych.

Savant syndrome is a rare neurobiological phenomenon affecting more than 0.06% of the mentally handicapped. It occurs when a mentally retarded person (usually having an IQ in the range of 40-70 points) displays an extraordinary talent in one of the following fields- memory, art, music, arithmetic and calendar calculations, sometimes mechanics. This syndrome can be acquired (in 10% of cases) through i.e. trauma to the left temporal lobe, or congenial (in 90% of cases). Among potential factors that can cause congenial savant syndrome lies prenatal testosterone exposure, which can surpress the development of the left hemisphere. This can also be a reason for the dispersion of savant syndrome among the sexes, as it is three times more common in men than women. Savant syndrome is also very closely related to Autism Spectrum Disorder – it is estimated that around 50% of savants have also been diagnosed as autistic or having Asperger syndrome. Although the first neuroimaging study on a savant showed gross neuroanatomical abnormalities such as a lack of corpus callosum or a degenerated cerebellum, it has been since then observed, that most studied savants do not posses such abnormalities. On the contrary, the differences between savant brains and the ones of neurotypical controls are rather subtle, such as a larger cerebral volume, or a 2% hemisphere asymmetry.