The institution of self-defense in the light of theory and judicature

Obrona konieczna jest jedną z najważniejszych instytucji prawa karnego. Przez lata funkcjonowania w systemach prawnych różnych państw wielokrotnie była ona modyfikowana. W Polsce obrona konieczna istnieje od 1 września 1932 r. Od tego momentu doznawała ona kilkukrotnych zmian, które jednak nie spowodowały znaczących modyfikacji jej istoty. Dlatego też aktualność zachowało większość orzeczeń sądowych wydanych na podstawie ówczesnej ustawy. Tak długa historia prawnicza nie wyeliminowała jednak powstałych wątpliwości i kontrowersji.Moja praca jest podzielona na pięć rozdziałów. W rozdziale pierwszym zaprezentowany jest charakter prawny obrony koniecznej, funkcje jakie pełni, a w szczególności jej geneza i ewolucja od starożytności aż do czasów współczesnych. Rozdział drugi to z kolei dokładna analiza przesłanek warunkujących zastosowanie obrony koniecznej oraz wskazanie wynikłych na ich tle trudności interpretacyjnych. W rozdziale trzecim omówiona została kwestia określenia granic obrony koniecznej, problematyki szczególnych okoliczności wpływających na stan emocjonalny sprawcy, pojęcia ekscesu intensywnego i ekscesu ekstensywnego. W ostatniej części pracy skupiłam się na wskazaniu skutków z jakimi wiąże się każda z ustawowych form obrony koniecznej. Finalnie odniosłam się do ostatniej nowelizacji kodeksu karnego, która weszła w życie 18 stycznia 2018 r.Obrona konieczna jest okolicznością wyłączającą odpowiedzialność karną. Kodeks Karny w art. 25 stanowi podstawowe warunki, które muszą zostać spełnione w celu uznania zachowania za legalne. Są to: bezpośredni, bezprawny zamach na jakiekolwiek dobro chronione prawnie, odpieranie zamachu i konieczność obrony. Problem przekroczenia granic obrony koniecznej przybiera dwie główne formy Eksces intensywny to naruszenie zasady współmierności obrony do niebezpieczeństwa zamachu. Eksces ekstensywny oznacza naruszenie korelacji czasowej między zamachem i jego odpieraniem zamachu. W przypadku przekroczenia granic obrony koniecznej, w szczególności, gdy sprawca zastosował sposób obrony niewspółmierny do niebezpieczeństwa zamachu, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia. W przypadku przekroczenia granic obrony koniecznej pod wpływem strachu lub wzburzenia usprawiedliwionego okolicznościami zamachu, sąd odstępuje od wymiaru kary.Celem niniejszej pracy magisterskiej jest przedstawienie obrony koniecznej, jako instytucji o długiej tradycji i niezwykle istotnej w codziennym życiu każdego człowieka.

The self-defense is one of the most important institutions of criminal law. For years of functioning in legal systems of various states, it has been modified many times. In Poland self-defense exists from September 1, 1932. From that moment it experienced several changes, which, however, did not cause significant modifications of its essence. That is why the majority of court decisions issued on the basis of previous act have kept up to date. Such a long legal history did not eliminate the doubts and controversies that arose around that institution.My thesis is divided into five chapters. The first chapter presents the legal character of self-defense, its functions and in particular its origins and evolution from antiquity up to modern times. The second chapter is an analysis of the conditions determining the use of self-defense and an indication of the difficulties of interpretation. The third chapter discusses the issue of defining the limits of the right of self-defense, the issues of special circumstances affecting the emotional state of the perpetrator, the concept of intensive excesses and extensive excesses. In the last part of the paper, I focused on indicating the effects of each of the statutory forms of self-defense. Finally, I referred to the latest amendment to the Penal Code, which entered into force on January 18, 2018. Self-defense is the circumstance which exclude criminal liability. The Penal Code in art 25. states the basic conditions that must be met in order to consider particular behavior as legal. They are: direct illegal attack on any interest protected by law, the repelling of it and the necessity of the defense.The problem of exceeding the limits of self-defense includes takes two main forms. The intensive excess is an infringement of the requirement of proportionality of defense to the degree of danger. The extensive excess means infringing the time correlation between a lawless attempt and its repelling. or an action excessive in intensity, conceived as an infringement of the prerequisites for an attribute of necessity. In case of exceeding the limits of self-defense resulted from fright or emotional distress, as justified by the circumstances of the attack, the court shall renounce the imposition of the punishment.The aim of this thesis is to present the self- defense as an institution with a long tradition and extremely important in the everyday life of every human being.