Jednorożec indyjski : nowożytny mit naukowy i jego graficzna ilustracja Jana van der Straet

2012
journal article
article
dc.abstract.plArtykuł analizuje ikonografię jednorożca indyjskiego przestawionego na miedziorycie Jana van der Straet. Scenę polowania na dzikie jednorogie osły opublikowano ok. 1596 r. w oficynie Philipsa Galle jako 29. rycinę cyklu Venationes Ferarum, Avium, Piscium. Pugnae bestiariorum et mutuae Bestiarum. Ciesząca się wielką popularnością seria oparta została na projektach gobelinów medycejskich, które w 1578 r. opublikował Philips Galle. Cykl w 1596 r. poszerzono o łowy na zwierzęta egzotyczne i mityczne, m.in. jednorożca. Miedzioryt Stradanusa ukazuje jeden z dwóch typów jednorożców występujący w kulturze europejskiej. Pierwszym jest wysmukły, srebrzysty rumak o prostym rogu, obdarzony bogatą symboliką chrystologiczną. Obok niego występuje ukazany przez Stradanusa jednorożec indyjski, który wywodzi się z greckiej tradycji literatury podróżniczej. Jest on fantastyczną hybrydą zbudowaną ze znanych starożytnym Grekom stworzeń. Pierwszym autorem piszącym o tych zwierzętach był Ktezjasz z Knidos. Jego opis był cytowany i parafrazowany przez wielu pisarzy starożytnych, przede wszystkim przez dwa uznawane później za najważniejsze autorytety - Arystotelesa i Pliniusza. Chociaż średniowieczną wyobraźnię zdominował płochliwy rumak opisywany w bestiariuszach, to w XVI w. powrócono do rozważań na temat jednorożca. Zakwestionowano jego tożsamość z nosorożcem i - na podstawie analizy tekstów antycznych - uznano, że istniało kilka gatunków jednorogich zwierząt. Niektóre z nich powstawały w oparciu o opisy i przedstawienia azjatyckich antylop i osłów, zaś inne były jedynie wytworem artystycznej fantazji. W przeciwieństwie do często przedstawianego średniowiecznego jednorożca, nie miały one jednak ustalonej ikonografii. Szkicując scenę polowania na onagry, Jan van der Straet tworzył więc wizerunek zwierzęcia, które do tej pory znano raczej z opisów. Podstawowym tekstem, którym się inspirował była Historia naturalis Pliniusza Starszego. Mógł też sięgać do tekstów sobie współczesnych będących kompilacjami wiadomości przekazanych przez starożytnych - do Historiae animalium Konrada Gesnera i L’alicorno Andrei Bacciego. W oparciu o informacje zawarte w tych utworach opracował ikonografię jednego z gatunków jednorożca - dzikiego osła indyjskiego. Polowanie na niego to scena łowów na zwierzę rzadko przedstawiane a znane przede oczytanym w literaturze antycznej - nie tylko badaczom, ale też autorom ryciny.pl
dc.contributor.authorCzapla, Julia - 106751 pl
dc.date.accessioned2016-03-23T11:07:18Z
dc.date.available2016-03-23T11:07:18Z
dc.date.issued2012pl
dc.description.physical399-412pl
dc.description.volume57pl
dc.identifier.eissn2544-0500pl
dc.identifier.issn1642-2503pl
dc.identifier.urihttp://ruj.uj.edu.pl/xmlui/handle/item/22827
dc.languagepolpl
dc.language.containerpolpl
dc.rightsDodaję tylko opis bibliograficzny*
dc.rights.licencebez licencji
dc.rights.uri*
dc.subject.enJan van der Straetpl
dc.subject.enVenationespl
dc.subject.enunicornspl
dc.subject.enscientific mythspl
dc.subject.plJan van der Straetpl
dc.subject.plVenationespl
dc.subject.pljednorożcepl
dc.subject.plmity naukowepl
dc.subtypeArticlepl
dc.titleJednorożec indyjski : nowożytny mit naukowy i jego graficzna ilustracja Jana van der Straetpl
dc.title.alternativeThe Indian unicorn : a modern scientific myth and its graphic illustration by Jan von der Straetpl
dc.title.journalRocznik Biblioteki Naukowej PAU i PAN w Krakowiepl
dc.typeJournalArticlepl
dspace.entity.typePublication
Affiliations

* The migration of download and view statistics prior to the date of April 8, 2024 is in progress.

Views
0
Views per month

No access

No Thumbnail Available