The role of landslides in the development of small mountain river valleys (Polish Flisch Carpathians)

Celem badań jest określenie roli procesów osuwiskowych w kształtowaniu koryt rzecznych i rozwoju den dolin w zlewniach 3-4 rzędu (wg Hortona-Strehlera). Główna uwaga jest zwrócona na osuwiska z bezpośrednim kontaktem z korytem rzecznym. Do badań wybrano 30 dolin rzecznych w polskich Karpatach i są one reprezentatywne dla gór średnich. Powierzchnia badanych zlewni mieści się w przedziale od 1,3 km2 do 17,6 km2. Analiza parametrów morfometrycznych badanych zlewni i osuwisk została wykonana na modelu LIDAR o rozdzielczości 1x1 m. Osuwiska zajmują od 5% do 77% powierzchni badanych zlewni. Łącznie wykartowano 344 osuwiska. Charakterystyka morfometryczna osuwisk mających kontakt z systemem korytowym daje podstawy do określenia ich roli w rozwoju dolin rzecznych 3-4 rzędu. 320 osuwisk mających kontakt z korytem czy dnem doliny stanowi 93% ogółu osuwisk w badanych zlewniach. Wykazano, że 30,2% długości sieci rzecznej i 40,8% długości cieku głównego zlewni jest modyfikowane przez procesy osuwiskowe. Dokonano klasyfikacji rodzaju stref kontaktu (Korup 2005) między osuwiskami a korytem rzecznym. Najczęstszy, wg klasyfikacji Korup’a (2005), występuje kontakt czołowy osuwiska z korytem rzecznym (66,6%), następnie okalający (21,9%), najrzadziej występuje boczny (3,4%). Z badań wynikło również, iż najczęściej dochodzi do podcinania czoła osuwiska przez rzekę oraz modyfikacji biegu rzeki poprzez częściowe przemieszczenie koryta przez osuwisko. Największą presją „osuwiskową” cechują się doliny, w których nastąpiło przemieszczenie koryta rzecznego przez koluwia, oraz całkowite bądź częściowe zablokowanie przepływu w korycie, na skutek czego tworzą się jeziora osuwiskowe, a następnie strefy akumulacyjne. Takie zdarzenie prowadzi do przekształcania profilu podłużnego cieku. Osuwiska przyczyniają się również do intensyfikowania procesów erozyjnych, które w późniejszym etapie mogą uaktywniać procesy osuwiskowe modyfikujące krzywiznę stoków. Końcowym wynikiem badań jest jakościowa i ilościowa charakterystyka sprzężenia osuwisk i potoków górskich wynikająca z zapisu form osuwiskowych w systemie korytowym i dolinnym.

The aim of the research is to determine the role of landslides in the development of river channels and valley floors in the third-order and fourth-order river catchments (according to Horton-Strahler method). The research is focused on landslides with direct contact with the river channel. Thirty river valleys were selected for research in the Polish Carpathians and they are representative for the middle mountains. The area of the studied river catchments ranges from 1.3 km2 to 17.6 km2. The LIDAR model was used to analyze the morphometric parameters of the catchments and landslides. Parameters of the LIDAR model are as follows, regular, 1x1m grid, *asc files.Landslides occupy 5-77% of the studied catchments’ area. In total, 344 landslides have been mapped. 320 landslides having contact with the river channel or valley floor constitute 93% of all landslides in the catchments under the study. The research has shown that 30.2% of the river network length and 40.8% of the main river channels’ length have contact with landslides.Classifications of contact types (Korup 2005) between landslides and the river channelwere made. According to Korup classification (2005), the most common contact type between a landslide slope and the river channel is the "point" type (66.6%), next the "area" type (21.9%) and the rarest is the "linear" type (3.4%). The most common results of these landslide-river channel interactions are: undercutting the landslide body by the river and the bending of the river channel by landslides.The largest landslide pressure is visible in valleys where the river channel has been translocated by the landslide colluvia and the total or partial blocking of the flow of the river took place. As a result landslide lakes are formed, followed by accumulation zones. Such an event leads to the transformation of the longitudinal profile of the river. Landslides also foster the intensification of the erosion, which subsequently may activate landslides processes modifying the curvature of slopeslater.The analysis of morphometric characteristics of the landslides having contact with river channels provide the basis for determining the role of landslides in the development of valleys of the third-order and fourth-order rivers. The key result of the research is the qualitative and quantitative assessment of couplings between landslides and mountain streams.