Involved in the cosmography. Relation man - space in selected novels of Strugatsky brothers.

W niniejszej pracy magisterskiej przyjrzymy się kilku powieściom Arkadego i Borysa Strugackich. W twórczości pisarzy bardzo ważną kwestią jest miejsce człowieka w świecie przyszłości, aczkolwiek w porównaniu do innych autorów okresu ZSRR, Strugaccy nie zwracali uwagi na technologiczną ewolucję tego świata.Głównym celem pracy jest zbadanie wybranych utworów z punktu widzenia przestrzeni i jej związku z człowiekiem. Badanie obejmuje analizę takich utworów, jak Trudno być Bogiem (1964), Piknik na skraju drogi (1972) i Miasto skazane (1988). Dzieła skupiają się na problemie nie tylko międzyplanetarnych podróży i wizerunku przyszłości, ale także na związku tożsamości ludzi z przestrzenią, miastem lub miejscem pogranicza. Jeśli chodzi o "narzędzia badawcze", posługujemy się dyskursem postkolonialnym i geopoetyką, a więc nurty charakterystyczne dla kulturowej teorii literatury.W pierwszym rozdziale pracy przyjrzymy się procesowi kształtowania się literatury fantastycznej w Rosji. Aby odpowiednio umiejscowić twórczość interesujących nas pisarzy na tle rosyjskich i światowych literackich nurtów, pokrótce opiszemy gatunkowy podział na science fiction, fantastykę oraz fantasy. Ponadto w niniejszym rozdziale omówiono źródła radzieckiej literatury science-fiction - literaturę XIX wieku i okres Srebrnego Wieku.W ostatniej części tego rozdziału przeanalizowano również takie kierunki science fiction jak utopię technologiczną Julesa Verne'a i Herberta George'a Wellsa i utopię socjologiczną..W drugim rozdziale skupiamy się na analizie niejednoznacznego związku kolonizatora-kolonizowanego i na problem dominującej kultury w powieści Trudno być Bogiem. Podstawą do interpretacji powieści Strugackich jest dla nas postkolonialny obraz przedstawianego świata. Ten problem znajduje odzwierciedlenie w rzeczywistości czasów stalinowskich oraz w wizerunku przyszłości, co szczegółowo omawiamy w tym rozdziale. Nacisk kładziemy również na jeden z głównych zagadnień teorii postkolonialnej - nieoczywistego stosunku pomiędzy dwiema stronami spotkania kolonialnego.W trzecim rozdziale omówiono jedną z najpopularniejszych powieści Strugackich - Piknik na skraju drogi, który koncentruje się na naturze człowieka w kontekście obszaru pogranicza, przestrzeni kosmicznej i związku między przestrzenią człowieka a Obcym. Metodologia geopoetyczna pozwoli nam zbadać przestrzeń Strefy i jej wpływ na życie mieszkańców miasta. W tym rozdziale staramy się w pewnym sensie ukazać punkt widzenia Obcego, który wpływa na przestrzeń ziemską, która z kolei jest wykorzystywana przez kulturę ludzką.Czwarty i ostatni rozdział naszej pracy koncentruje się na powieści Miasto skazane, gdzie opisujemy kosmografię przedstawionego miasta. Staramy się zwrócić szczególną uwagę na transgresję bohaterów (jak również na etapy tej transgresji, opracowane przez Piotra Michałowskiego do swojej analizy prozy iberoamerykańskiej), która wpływa na kształtowanie się tożsamości jednostki. W wyniku analizy etapów transgresji formułujemy następującą tezę: tożsamość osoby jest konstruowana przez czynnik przestrzenny.Niniejsza praca magisterska porusza główną kwestię wyraźnie podkreślaną przez pisarzy - związek między człowiekiem a przestrzenią i jego nieustanną tendencję do przekraczania granic.

In this master’s thesis we look closely at several novels of Russian science fiction writers, Arkady and Boris Strugatsky. In their work, a very important issue is the place of man in the world of the future, but the writers did not pay attention to the technological evolution of this world as the other writers in USSR.The main purpose of this thesis is to examine several novels of Arkady and Boris Strugatsky from the point of view of the space and its connection with man. This study includes an analysis of such works as Hard to Be a God (1964), Roadside Picnic (1972) and The Doomed City (1988). They consider the problem of not only interplanetary travel and the image of the future, but also the connection of the identity of people with the space, city or place of the borderland. As for the "research tool", we use postcolonial discourse and geopoetics, which are scientific trends typical for the cultural theory of literature.The first chapter describes the process of the formation of fantastic literature in Russia. To place the novels of Strugatsky brothers between the Russian and world literary trends appropriately, we briefly describe the division of the fantastic genre as science fiction (SF), speculative fiction and fantasy. In addition, this chapter examines the roots of Soviet science fiction - literature of the nineteenth century and the period of the Silver Age.In the last part of this chapter, another kind of science fiction has been analyzed: the utopian genre, and the technological utopia of Jules Verne and Herbert George Wells.In the second chapter, attention is drawn to the analysis of the ambiguous relationship of the colonizer-colonized and the question of the dominant culture in Hard to be a God novel. The main ground for the interpretation of the Strugatsky novel for us the (post)colonial appearance of the created world. This problem is reflected in Stalin's reality and the problem of the future image, as discussed in this chapter. We examine one of the main problems of postcolonial theory - dual connection between two sides of the colonial meeting.The third chapter examines the most popular Strugatsky novel – Roadside Picnic, which focus on the nature of man in the borderland in context of space-time and the relationship between the space of man and the Alien. The geopoetic methodology will allow us to explore the space of the Zone and the life of the city inhabitants. In this chapter, in a sense, we try to indicate the point of view of the Alien, which affects the terrestrial space, which is used on the other hand by human culture. The fourth and final chapter of our thesis is focused on the novel The Doomed City, where we describe the cosmography of the City. We are trying to pay special attention to the transgression of the protagonists (and the stages of this transgression, developed by Piotr Michalowski for the analysis of Latin American literature), which influences the formation of human identity. As a result of the analysis of the transgression stages, we propose a thesis that the identity of a person is constructed by a spatial factor.This master's thesis represents the main issue that was clearly emphasized by the writers - the connection between man and space and his continuous movement in the world and the whole universe.