Military coups and their influence on the political system of the Republic of Turkey

Praca magisterska podejmuje tematykę wojskowych zamachów stanu w Republice Turcji. Zjawisko obalania przez przedstawicieli tureckich sił zbrojnych legalnie wybranych władz cywilnych ma długą tradycję w historii państwa. Będący twórcą współczesnej Turcji Mustafa Kemal Atatürk, oparł jej ustrój na stworzonej przez siebie koncepcji kemalizmu. Z upoważnienia “Ojca Turków” na jej straży stała potężna armia. W początkowym okresie funkcjonowania Republiki Turcji relacje pomiędzy wojskiem a klasą rządzącą, reprezentowaną przez samego Mustafę Kemala i jego współpracowników, były bardzo dobre. Pierwsze tarcia na linii cywile-wojskowi pojawiły się po śmierci Mustafy Kemala Atatürka w 1938 roku. Część wysokich rangą wojskowych nie była zadowolona z polityki prowadzonej przez następcę Atatürka, İsmeta İnönü. Na skutek pośredniej presji kręgów wojskowych, od 1945 roku w Turcji funkcjonuje system wielopartyjny. W 1950 roku wybory wygrała Partia Demokratyczna. Dekada jej rządów charakteryzowała się początkowo dynamicznym wzrostem gospodarczym i poprawą sytuacji bytowej najuboższych mieszkańców kraju, by z czasem przerodzić się w autorytarny reżim. Wreszcie napięta sytuacja polityczna w kraju skłoniła do interwencji wojskowych. Wojskowy zamach stanu z 27 maja 1960 roku został przeprowadzony przez grupę oficerów, działających poza kontrolą Sztabu Generalnego. Władzę przejął zdominowany przez wojskowych Komitet Jedności Narodowej, który sprawował rządy przez siedemnaście miesięcy, do czasu przeprowadzenia pierwszych wolnych wyborów po puczu. W trakcie dominacji wojskowych uspokojono sytuację wewnętrzną w kraju oraz wprowadzono nową konstytucję. Natomiast cieniem na tym okresie kładzie się decyzja o karze śmierci dla obalonego premiera A. Menderesa oraz dwóch członków jego gabinetu. Kolejny zamach stanu miał miejsce 12 marca 1971 roku i był efektem narastającego w państwie chaosu, spowodowanego przez serię zamachów terrorystycznych. Ponadto w różnych częściach kraju dochodziło do regularnych starć prawicowych i lewicowych bojówek. Ówczesny premier Partii Sprawiedliwości S. Demirel nie potrafił zaprowadzić w państwie porządku. Wówczas inicjatywę nad biegiem politycznych wydarzeń ponownie postanowiła przejąć armia. W wystosowanym przez kierownictwo tureckich sił zbrojnych memorandum wzywano do wyłonienia silnego rządu, który powstrzyma anarchię. Demirel podał się do dymisji, przekazując władzę wojskowej Radzie Bezpieczeństwa Narodowego, która powołała rząd tymczasowy. Jego głównym celem było ustabilizowanie sytuacji wewnętrznej w kraju. Pod koniec lat 70 XX wieku kraj znów pogrążył się w anarchii, którą podsycały animozje pomiędzy liderami głównych partii politycznych na ówczesnej scenie. Skala działań walczących ze sobą organizacji spod znaku skrajnej prawicy i lewicy doprowadziły Turcję na skraj wojny domowej. Dopiero interwencja wojskowa z 12 września 1980 roku zaprowadziła w kraju porządek. Reformy ustrojowe przeprowadził zależny od Rady Bezpieczeństwa Narodowego rząd techniczny. Głównym efektem jego pracy było przyjęcie w 1982 roku nowej konstytucji. Na mocy nadanych sobie po zamachu stanu w 1980 roku przywilejów armia miała możliwość sprawowania kontroli nad poszczególnymi sferami aktywności państwa. Nie było zatem konieczności przeprowadzania kolejnych zamachów stanu. Jedynie w dwóch przypadkach Sztab Generalny wyraźnie wpływał na losy państwa. W 1997 roku wojskowi wymusili na rządzie Necmettina Erbakana radykalną korektę polityki (“postmodernistyczny” zamach stanu). Dziesięć lat później Sztab próbował uniemożliwić kandydatowi Partii Sprawiedliwości i Rozwoju udział w wyborach prezydenckich. Trwające nieprzerwanie od 2002 roku rządy Partii Sprawiedliwości i Rozwoju charakteryzowały się systematycznym ograniczaniem wpływów tureckich sił zbrojnych na wydarzenia polityczne. Gdy wydawało się, że tureckie siły zbrojne są całkowicie podporządkowane cywilnej władzy AKP, 15 lipca 2016 roku w Ankarze i Stambule doszło do próby puczu wojskowego.

This master thesis deals with the subject of military coups in the Republic of Turkey. The phenomenon of violent overthrow of legally elected civil authorities by representatives of the Turkish armed forces has a long tradition in the history of the Turkish state. Mustafa Kemal Atatürk was the founder of modern Turkey. He formulated a set of rules (known as kemalism) which became the basis of the Republic. Under the authority of the "Father of the Turks", these crucial values ​​were guarded by a powerful army. In the early years of the Republic of Turkey relations between the military and the ruling class, represented by Mustafa Kemal Atatürk himself and his closest associates, were very good. First frictions between civilian government and the military occurred after Mustafa Kemal Atatürk died in 1938. Some senior military officers were not satisfied with the policy pursued by the Atatürk's successor, İsmet İnönü. As a result of the indirect pressure of military circles, since 1945 there has been a multi-party system estabilished in Turkey. In 1950 the parliamentary elections won Democratic Party. The decade it rule was initially characterized by dynamic economic growth and the improvement of the living conditions of the poorest inhabitants in the country. But soon it turned into an authoritarian regime.The military coup of May 27 1960 was carried out by a group of young officers. The power was taken over by the military National Unity Committee, which held the government for seventeen months, until the first free election after the coup. During the military domination, the internal situation in the country was reasserted and a new constitution was introduced. On the other hand, the decision on the death penalty for the overthrown Prime Minister A. Menderes and two members of his cabinet casts a shadow over this period. Another coup took place on March 12 1971 and was a result of growing turmoil in Turkey. The unrest was caused by a series of terrorist attacks. In addition, rightist and leftist militias have been fighting in various parts of the country. The Prime Minister S. Demirel was unable to overcome these difficult situation.Then the army again took the lead over the course of events. The memorandum, written by the leadership of the Turkish army, called for the emergence of a strong government that would stop terror. Demirel resigned, passing on the power to the National Security Council, which then appointed the interim government. Its main purpose was to stabilize the situation. At the end of the 1970s, the country was plunged into anarchy again. The reluctance of the struggling organizations of the revolutionary left and the far right left Turkey at the brink of civil war. It was only the military intervention of 12 September 1980 that led to a relative order in the country. Necessary systemic reforms were carried out by the technical government which was dependent on National Security Council. The main result of his work was the adoption in 1982 of a new constitution. Taking advantage of privileges the army gave itself in the 1980s, the General Staff had the ability to control the various spheres of the state. Therefore there was no need for further coups. Only in two cases did the military clearly intervene in political events. In 1997, the General Staff forced the government of N. Erbakan to make a radical policy correction ("postmodern" coup d'etat). Ten years later, the General Staff tried to prevent the candidate from Justice and Development Party in the presidential election. The rule of the AKP, ongoing since 2002, has been characterized by successive restriction of the influence of the Turkish armed forces on current political events. When it appeared that the Turkish armed forces were completely subordinate to the AKP, on 15 July 2016 an attempted military coup was made in Ankara and Istanbul. Against R. Erdoğan and contrary to the orders of the General Staff, part of the army launched a coup.