The state of archaeological, architectural and historical research about the estates of the mighty Tęczyński family in the Cracow's suburb area of western Małopolska

Prezentowana praca zawiera przedstawienie dotychczasowego stanu wiedzy i badań architektonicznych, archeologicznych oraz historycznych odnoszących się do majątku ziemskiego, tzw. latyfundium tęczyńskiego, rezydencji mieszkalno-obronnych, a także fundacji kościelnych rodziny Tęczyńskich z rodu Toporów w przedziale czasu od 1238 do 1637 roku, na obszarze Małopolski na zachód od Krakowa. Problematyka zagadnienia dotyczy również działalności budowlanej Tęczyńskich na terenie Okołu w Krakowie, rozwoju latyfundium pod względem geograficznym i gospodarczym oraz roli jaką owa rodzina odgrywała na scenie politycznej i kulturalnej. Do analizy omawianego zagadnienia posłużyły dokumenty historyczne, np. herbarz polskich rodów szlacheckich, kroniki oraz lustracje majątkowe, a także materiały uzyskane w trakcie badań wykopaliskowych i powierzchniowych oraz architektonicznych w obrębie założeń budowlanych. Uzyskane rezultaty szczegółowej analizy pokazują, w jaki sposób dokonywano przekształceń w obrębie rodzinnego majątku ziemskiego, jakie fazy architektoniczno-budowlane można zaobserwować na terenie zamków Tęczyn i Morawica oraz w jakim przedziale chronologicznym można je umiejscowić, a ponadto jaką rolę odgrywały możnowładcze siedziby i warownie oraz kościoły fundowane w obrębie ich majątków.

The bachelor's dissertation shows the actual state of architectural and historical research related to teczynski latifundia which means not only residential and defensive residences but also fund of Teczynski family. The dissertation concentrates on the period from 1238 to 1637 and the area of Malopolska. One of the issue is related to Teczynski's activity in the area of Okół in Cracow and the development of latifundia in geographical and economical way. One of the important points is the role the family played in the political and cultural scene. Historical documents such as polish nobleman's herrings, chronicles and financial inspection as well as materials obtained during excavation and architectural research were used to analyze the discussed issue. The results of analysis show how the family estate was changing during the years and which architectural and construction phrases can be observed in Tęczyn and Morawica castles. They also show in what chronological order changes can be located and what was the role of magnate's residences, fortresses and churches funded within Tęczynski's estate.