The Epitaph of Mikołaj Dobrocieski from Szafrańców Chapel on the Wawel Hill

W literaturze epitafium Mikołaja Dobrocieskiego jest jedynie wymieniane, obok innych pomników, znajdujących się w kaplicy Szafrańców przy archikatedrze śś. Stanisława i Wacława na Wawelu. Kwestie fundacji, jak i samej formy pomnika, nie zostały do tej pory omówione w żadnej publikacji. Celem niniejszej pracy jest próba ustalenia genezy artystycznej epitafium, a także podstawowych faktów związanych z powstaniem dzieła. Niewiele jednak wiadomo na temat samego pomnika. Jedyną, ściśle powiązaną z jego historią, datą jest data śmierci Mikołaja Dobrocieskiego, tj. 28 stycznia 1608 roku. Ważnym elementem pracy jest opis epitafium, który stanowi podstawę do dalszych rozważań, dotyczących jego artystycznej genezy. Porównanie dzieła z epitafiami włoskimi uwypukla wpływ sztuki włoskiej na kształtowanie się nowożytnej formy epitafiów, a także na jej odzwierciedlenie w dziele z Kaplicy Szafrańców. Jednocześnie jednak zestawienie z pomnikami krakowskimi prowadzi do stwierdzenia, iż dzieło to wpisuje się również w tradycję lokalną. Wyjątkowym elementem epitafium jest ornament, zdobiący pilastry, który nie znajduje bezpośredniego wzorca w stosowanych w tym czasie wzornikach i traktatach dotyczących architektury. Można jednak wskazać na pewne zbieżności tego motywu z dekoracją Kaplicy Zygmuntowskiej. Ważną część pracy stanowią rozważania nad materiałem, wykorzystanym do stworzenia pomnika, prowadzone w oparciu o publikację Michała Wardzyńskiego „Marmur i alabaster w rzeźbie i małej architekturze Rzeczypospolitej. Studium historyczno – materiałoznawcze przemian tradycji artystycznych od XVI do początku XVIII wieku”. Pozwalają one nie tylko na ponowne umieszczenie epitafium w kontekście sztuki Krakowa II poł. XVI i I poł. XVII wieku, ale także na odczytanie znaczeń, związanych z wykorzystaniem czerwonego marmuru i alabastru. Zaprezentowane w pracy teorie nie są jednak możliwe do potwierdzenia bez przeprowadzenia odpowiednich badań nad epitafium Mikołaja Dobrocieskiego.

The epitaph of Mikołaj Dobrocieski up to this day has only been briefly mentioned in the literature and listed as one of the monuments located in the Szafrańców Chapel at the Archcathedral of St. Stanislaus and Wenclaus on the Wawel Hill. The erection of the monument and its artistic form has never been compiled before in any publication. The main purpose of this thesis is to determine the artistic genesis of the epitaph and to present the primary facts connected with its creation. However, only few facts are related to the history of the monument, such as the date of death of Mikołaj Dobrocieski, i. e. 28th of January 1608. The important part of this thesis constitutes the description of the artwork. It creates the base for further deliberations, that consider the artistic genesis of the monument. The comparison with Italian epitaphs emphasises the influence that Italian art had on the modern form of epitaphs in general and how it was reflected in the monument form Szafrańców Chapel. Simultaneously, another comparison with the artworks created in the Cracow ambience leads to the conclusion that the analysed artwork is strongly connected with local artistic tradition. Unique element of the epitaph is the decorative motif used in pilasters, that was not repeated in any other artworks, pattern books or architectural treatises from that time period. However, it is possible to see some similarities between this motif and the one that can be observed in the Sigismund's Chapel. Important part of this thesis covers the subject of red marble and alabaster, which were used in the construction of the epitaph and the meaning that is connected with those materials. It also considers the context of art in Cracow from second half of 16th and the beginning of the 17th century. The mentioned chapter is based on the publication “Marmur i alabaster w rzeźbie i małej architekturze Rzeczypospolitej. Studium historyczno – materiałoznawcze przemian tradycji artystycznych od XVI do początku XVIII wieku”, by Michał Wardzyński. However, it is not possible to confirm the theories presented in this thesis without conducting a restoration research on the epitaph of Mikołaj Dobrocieski.