Niniejsza praca prezentuje podstawy instytucji uprawnienia właściciela nieruchomości do rozporządzenia opróżnionym miejscem hipotecznym, funkcjonującej w prawie polskim od 20 lutego 2011 roku. W pierwszej kolejności przedstawiony zostaje zarys historyczny i porównawczy, a także ogólne zasady rozstrzygające o pierwszeństwie hipotek – w tym podstawowa zasada „posuwania się hipotek naprzód”. Następnie przywołane zostają motywy stojące za wprowadzającą przedmiotowe uprawnienie nowelizacją z 26 czerwca 2009 roku, wraz z dotyczącymi jej opiniami wyrażonymi przez przedstawicieli doktryny. W dalszej kolejności ma miejsce omówienie działania instytucji: powstanie uprawnienia do rozporządzenia opróżnionym miejscem hipotecznym; jego zakres – w tym zagadnienie granic uprawnienia; sposoby skorzystania – z uwzględnieniem ujawnienia uprawnienia w księdze wieczystej i wpisu roszczenia o przeniesienie hipoteki na opróżnionego miejsce; oraz okoliczności wygaśnięcia. Prezentacji założeń materialnoprawnych towarzyszą zestawienia poglądów dotyczących kwestii spornych, prezentowanych w piśmiennictwie, a także powołanie się na nieliczne w omawianej materii orzecznictwo. Praca odnosi się także do przepisów wykonawczych oraz praktyki sądów wieczystoksięgowych, poruszając problematykę działania ksiąg wieczystych w systemie teleinformatycznym – techniczne aspekty wpisów związanych z uprawnieniem oraz problemy, jakie wynikają z ograniczeń Elektronicznej Księgi Wieczystej.

This thesis presents basis of the institution of estate owner’s right to decide on the emptied mortgage place, which functions in Polish law since 20 February 2011. Firstly, historical and comparative outline is presented, along with the general rules determining mortgage precedence – including the principle of mortgage succesion. Next, the motives behind the amendment of 26 June 2009, that implemented the subject matter are recalled, with concerning opinions expressed by the comentators. What follows is a presentation of the application of subject institution: orgin of the right to decide on the emptied mortgage place; its scope – with the right’s limitations; ways to utilize it – including revealing the right in the land and mortgage register, and registration of creditor’s claim to transfer his mortgage to an emptied place; and its expiration. Substantive principles are presented alongside of views on the disputable matters expressed in the literature, and scarce court cases. The thesis also refers to executive regulations and the practice of land and mortgage departments of Regional Courts. It brings up issues of operating on land and mortgage registers in the ICT system – technical aspects of registrations connected with the subject right, and problems arising from limitations of the Electronic Mortgage Register.