Stefan Łuskina the Newsman in 18th-century satires and lampoons

Streszczenie, abstrakt, bibliografia

W okresie stanisławowskim rozwija się moda na pisanie wierszy okolicznościowych, które są tworzone na potrzeby danej chwili i dla danej osoby. Utwory tego typu są przeważnie krótkie, nie zawsze ogłaszane drukiem. Poezja ta, związana z okolicznością i osobą, nie zawsze stanowiła pochwałę. Najczęściej przybierała formę paszkwilu, będącego orężem walki z nieprzyjaciółmi. Poezja okolicznościowa rozwija się w pierwszym i trzecim dziesięcioleciu panowania Stanisława Augusta. Nowych tematów dostarczało jej życie polityczne, a zwłaszcza obrady sejmu. Paszkwil doskonale nadawał się do walki politycznej i parlamentarnej. Wiersze tego okresu pochodzą przede wszystkim z kręgów reformatorskich. Jednym z bohaterów pamfletów tego okresu jest Stefan Łuskina, właściciel i wydawca pierwszego regularnego dwutygodnika w Polsce, jakim była „Gazeta Warszawska”, interesujący się matematyką, astronomią i fizyką, opowiadający się za rozdzieleniem nauki i wiary. Pisali o nim m.in Tomasz Kajetan Węgierski, Stanisław Kostka Potocki, ale w przeważającej większości były to utwory anonimowe. Przedstawione wiersze ukazują obraz Stefana Łuskiny, jako zatwardziałego konserwatysty, zaciekle broniącego swoich poglądów. Zakonnika tęskniącego za dawnym porządkiem i pragnącego przywrócenia zakonu jezuitów. Gazeciarza, który walczył z konkurencyjną „Gazetą Narodową i Obcą”, pomimo tego, że szerzyła ona patriotyczne postawy. Osoby występującej przeciwko rewolucji francuskiej i człowieka jawnie głoszącego swoją sympatię do Rosji i carycy Katarzyny II.

This is a biographical sketch of Stefan Łuskina, the editor of the 18th-century Gazeta Warszawska and a favourite target of contemporary satire. He was presented as a pugnacious conservative and a diehard Jesuit who longed for the return of the good old days and the restoration of the Jesuit Order.