W zdominowanym przez człowieka krajobrazie unikanie ludzi przez duże drapieżniki jest kluczowe dla ich przetrwania. Zwierzęta jednak często zmuszone są do przebywania w pobliżu miejsc ludzkiej aktywności, nawet podczas wrażliwego stanu jakim jest odpoczynek. Zatem wybór odpowiednich miejsc do odpoczynku ma zasadnicze znaczenie dla zmniejszenia ryzyka wykrycia, a w konsekwencji kosztów ucieczki. Głównym celem tych badań było określenie czynników wpływających na wybór barłogów przez niedźwiedzie brunatne (Ursus arctos) w dwóch skalach przestrzennych (mikro- i makroskali) w Bieszczadach w północno wschodnich Karpatach w Polsce. Głównymi hipotezami były (1) w mikroskali niedźwiedzie brunatne wybierają miejsca umożliwiające ukrycie się podczas odpoczynku; w makroskali niedźwiedzie (2) unikają zakłóceń antropogenicznych podczas odpoczynku oraz (3) odpoczywają w zalesionym, nierównym i niedostępnym terenie. Zbadano czynniki środowiskowe związane z barłogami, miejscami w którym niedźwiedź był obecny, ale nie odpoczywał i losowymi lokalizacjami. Użyto danych pochodzących z odbiorników GPS (zamontowanych w obrożach) oraz tropień zimowych, aby zlokalizować 78 barłogów i 78 odpowiadających im miejsc innej aktywności niedźwiedzi w okresie od lipca 2008 do listopada 2015. Każdy barłóg, przypisany do danego niedźwiedzia, został powiązany z miejscem w którym ten osobnik przebywał, ale nie odpoczywał oraz z dziesięcioma losowymi lokalizacjami wygenerowanymi w promieniu 5 km od barłogu. W makroskali czynniki zmierzono za pomocą narzędzi GIS, natomiast zmienne w mikroskali zmierzono podczas prac terenowych. Test Wilcoxona dla par obserwacji został wykorzystany do określenia różnic pomiędzy barłogami i miejscami innej aktywności. Aby określić, które zmienne mają największy wpływ na wybór barłogów w obu skalach przestrzennych, użyto warunkowej regresji logistycznej. W mikroskali wybór barłogów przez niedźwiedzie był uwarunkowany głównie przez ich potrzebę ukrycia się. Pokrycie koron drzew i mała widoczność były czynnikami które w największym stopniu wpłynęły na wybór barłogów. Ponadto miejsca odpoczynku niedźwiedzi charakteryzowały się mniejszą dostępnością dla człowieka, gęstszym podszytem i obecnością mniejszych drzew, zlokalizowanych bliżej barłogu niż w przypadku miejsc innej aktywności niedźwiedzi. W makroskali, niedźwiedzie odpoczywały na większych wysokościach niż podczas innych aktywności takich jak żerowanie lub poruszanie się. Zaskakującym jest, że niedźwiedzie nie unikały dróg ani budynków podczas odpoczynku w większym stopniu, niż podczas innych aktywności. Może to sugerować, że niedźwiedzie na ogół unikają zakłóceń powodowanych przez człowieka. Miejsca odpoczynku niedźwiedzi znajdowały się w bardziej zalesionych obszarach niż losowe lokalizacje, a przy tym wybór barłogów nie był silnie uzależniony od obecności budynków i dróg. Wnioskowano, że czynniki antropogeniczne nie są najistotniejsze w wyborze miejsca odpoczynku. Unikanie zaburzeń powodowanych przez człowieka może mieć jednak wpływ na ogólny dobór siedlisk przez niedźwiedzie w większej skali, co stwierdzono w poprzednich modelach siedliskowych na tym obszarze. Siedliska oferujące pionową i poziomą osłonę stanowią potencjalne miejsca odpoczynku dla niedźwiedzi. Wybór siedliska jest procesem hierarchicznym, a czynniki wpływające na wybór miejsc odpoczynku w mikro- i makroskali były różne. Wybór barłogów przez niedźwiedzie brunatne był determinowany głównie w mikroskali, podczas gdy czynniki w makroskali zdawały się mieć wpływ na ogólny wybór siedlisk.

In human-dominated landscapes, avoidance of people is crucial for large carnivores to persist. However, animals are often forced to remain in the vicinity of people even when they are in vulnerable resting states. Thus, selection of adequate resting sites is pivotal to reduce the risk of detection and consequently the costs of fleeing. The main objective of this study was to assess the main factors influencing brown bear (Ursus arctos) bed site selection at two spatial scales (fine and landscape scale) in the Bieszczady Mountains in the north eastern Carpathians, Poland. The main hypotheses were that (1) brown bears select for concealed places for bedding at the fine scale; and, that at the landscape scale bears (2) avoid human disturbance while resting, (3) rest in forested areas and in more rugged and remote terrain. I investigated environmental factors associated with beds, non-resting sites (i.e. where the bear in question was present but did not rest) and random locations. We used bear GPS-tracking and snow-tracking to identify the locations of 78 brown bear beds and 78 corresponding non-resting sites from July 2008 to November 2015. Each resting site was linked to a corresponding non-resting site for a specific tracked bear and to ten random locations generated in 5km radius from each bed. The factors at the landscape scale were measured using GIS, while at the fine scale the variables were measured in the field. Wilcoxon signed-rank test was used to determine the differences between beds and non-resting sites. To assess which variables are the most likely to influence the selection of beds in both spatial scales I used case-control conditional logistic regression. At the fine scale bed selection was influenced mainly by the bears’ need of concealment, and dense canopy cover and low visibility were the most important factors for bed site selection. Bear resting sites were characterised by lower human accessibility, denser understory cover provided by small trees, which were located closer to the bed than at the non-resting sites. At the landscape scale, bears used higher elevations during resting than during other activities, like foraging or moving. Surprisingly, bears did not avoid man-made structures (e.g. roads or buildings) more during resting than during other activities, which may suggest that bears avoid human disturbance in general. Bear resting sites were in more forested areas than the random locations, although bed selection was not strongly affected by the presence of man-made structures. I conclude that human factors are not the most important to distinguish between resting and non-resting bear habitat. However, human avoidance might have an influence on general habitat selection by bears at a broader scale, as found by previous habitat models in the area. Habitats with dense vertical and horizontal cover provide potential bear bedding sites. Habitat selection is a hierarchical process and the factors influencing selection of resting sites at the fine and landscape scale were different. The selection of resting sites by brown bears occurred mostly at the fine scale, while the landscape scale factors seemed to influence selection of bear habitat in general.