THE SITUATION OF POLISH MINORITY IN LITHUANIA AFTER 2004

Streszczenie. Pomimo przystąpienia Republiki Litewskiej do struktur takich jak Organizacja Narodów Zjednoczonych, Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, Rada Europy czy w końcu Unia Europejska, państwo to nie wyeliminowało całkowicie problemu przestrzegania praw mniejszości narodowych na swoim terytorium.Polacy są największą mniejszością narodową na Litwie (stanowią 6,6% ogółu ludności). Są wspólnotą autochtoniczną, która zamieszkuje ziemie litewskie od pokoleń, jest więc nieodłącznym elementem litewskiej państwowości. Mimo takiego charakteru polskiej wspólnoty, jej sytuacja w Republice Litewskiej wciąż pozostaje bardzo skomplikowana.Niniejsza praca ma na celu analizę obecnej sytuacji Polaków na Litwie. Autorka zestawiła system prawny Republiki Litewskiej z normami prawa międzynarodowego i europejskiego systemu ochrony praw mniejszości, a także posłużyła się kwestionariuszem ankiety dla pozyskania opinii przedstawicieli mniejszości polskiej zamieszkującej terytorium państwa litewskiego.Na Litwie od 2010 roku nie obowiązuje żadna ustawa, która regulowałaby w sposób kompleksowy status i sytuację mniejszości narodowych. W związku z tym, pojawia się wiele sporów trudnych do rozwiązania. Do najważniejszych problemów mniejszości polskiej zaliczyć należy oświatę. Nowa ustawa z 2011 roku zmieniła na niekorzyść sytuację polskiej młodzieży na Litwie, poprzez redukcję przedmiotów, które mogły być nauczane w języku ojczystym, ujednolicenie egzaminu z języka państwowego (litewskiego) bez właściwego okresu przejściowego, a także problemy związane z reorganizacją szkół i przyznawaniem akredytacji placówkom mniejszości narodowych. Istotnym problemem jest także zakaz pisowni imion i nazwisk w języku ojczystym w dokumentach tożsamości obywateli polskiego pochodzenia, a także usuwanie polskich napisów, które obok tablic w języku litewskim, umieszczane były w miejscowościach zwarcie zamieszkałych przez Polaków.Mimo, że na Litwie działają organizacje, które walczą o respektowanie praw mniejszości narodowych, sytuacja wciąż jest dość skomplikowana. Z powyższych analiz oraz ankiety, można wnioskować iż władze litewskie powinny jak najszybciej przyjąć właściwą ustawę o mniejszościach narodowych, a także ratyfikować Europejską kartę języków regionalnych lub mniejszościowych, w celu unormowania relacji polsko-litewskich.

Abstract. Despite the fact that Lithuania have joined such structures as the United Nations, Organization for Security and Co-operation in Europe , Council of Europe and European Union, the country did not eliminate the problem of respect the national minorities rights.Poles are the biggest national minority in Lithuania (they represent 6.6% of the total population). They are an indigenous community, which inhabits the Lithuanian land for generations, therefore it is an integral part of the Lithuanian statehood. In spite of such attributes of Polish community, its situation in The Republic of Lithuania remains very complicated.This thesis aims to analyze the current situation of Poles in Lithuania. The author compiled the legal system of the Republic of Lithuania with the norms of international law and the European system of minority rights protection, and also used a questionnaire survey to obtain the opinion of representatives of the Polish minority living in the territory of the Lithuanian state.Since 2010 in Lithuania does not apply any law, which would regulate in a comprehensive manner the status and situation of national minorities. Therefore, there are many disputes which are difficult to solve. The most important problems of the Polish minority must include education. The new law from 2011 changed the situation of Polish youth in Lithuania to worse, by the reduction of subjects that could be taught in their mother tongue, the standardization of examination of the state language (Lithuanian) without appropriate transitional period, as well as problems related to the reorganization and granting accreditation to national minorities schools. A significant problem is also the interdiction of the original spelling of names and surnames in identity documents for citizens of Polish origin, as well as the removal of Polish inscriptions in villages short inhabited by Poles, which were next to the signs in the Lithuanian language.Although in Lithuania there are organizations that are fighting for the rights of national minorities, the situation is still quite complicated. From the above analysis and survey, one can conclude that the Lithuanian authorities should immediately introduce the proper law on national minorities, as well as to ratify the European Charter for Regional or Minority Languages, in order to normalize relations between Poles and Lithuanians.