Simple view
Full metadata view
Authors
Statistics
Człowiek wywrócony na drugą stronę : "Lekcja anatomii” Tadeusza Kantora
Tadeusz Kantor
happening
anatomia
sekcja
historia medycyny
Tadeusz Kantor
happening
anatomy
dissection
history of medicine
Tekst poświęcony jest dwóm wersjom happeningu Tadeusza Kantora Lekcja anatomii według Rembrandta (Norymberga 1968 i Warszawa 1969) ujętym jako artystyczna transpozycja historycznej formuły lekcji anatomii rozumianej jako akt performatywny. Bezpośredniej inspiracji dostarczył Kantorowi obraz Rembrandta Lekcja anatomii doktora Tulpa. Odwołując się do słynnego malowidła i ożywiając uwiecznioną na nim scenę, Kantor odniósł się równocześnie (pośrednio i bezpośrednio) do tradycji teatrów anatomicznych, które cieszyły się ogromną popularnością w Europie doby renesansu. Dramatyczność i performatywność procesów rozgrywających się w teatrze anatomicznym ma wiele oblicz. Wywodzi się nie tylko z faktu zaistnienia prymarnej sytuacji teatralnej: relacji aktor-widz, działanie i odbiór tego działania. W przestrzeni teatru anatomicznego mają miejsce różnorodne konfrontacje: żywi spotykają się z umarłymi, wiedza - z ignorancją, mieszczańskie cnoty - z przestępczością, prawo - z indywidualnością. Sprawę komplikuje już sam status "aktora" w widowisku sekcji; prowadzący operację (i jego pomocnicy) jest zarazem aktorem i reżyserem, albo też raczej performerem (nie odtwarza roli, lecz przedstawia samego siebie w bezpośrednim związku z sytuacją i skupia się na samej dynamice działania, a nie jego znaczeniu). Rolę aktora pełnią jednak do pewnego stopnia także zwłoki (zarazem jednak są "miejscem akcji" i "rekwizytem"). Jeżeli przyjrzymy się sekcji przez pryzmat szeroko rozumianego performansu, odsłoni się przed nami szeroki obszar zagadnień związanych z funkcją, jakie pełni ludzkie ciało - żywe i martwe - w procesie konstruowania sensów. Kantor dokonał swoistego reenactment sytuacji uwiecznionej na obrazie: na stole spoczywało ciało, u jego wezgłowia tłum studentów, w centrum dokonujący sekcji "profesor Tulp", czyli sam Kantor. Precyzyjnie warstwa po warstwie rozcinał kolejne części ubrania, penetrował zakamarki, wywracał na drugą stronę kieszenie, znajdując w nich przedmioty zwykłe i symboliczne. Budząca grozę, okrutna wersja norymberska i wesoła, karnawałowa wersja warszawska happeningu stanowią awers i rewers tej samej prymarnej sytuacji - wywracania człowieka na drugą stronę.
dc.abstract.pl | Tekst poświęcony jest dwóm wersjom happeningu Tadeusza Kantora Lekcja anatomii według Rembrandta (Norymberga 1968 i Warszawa 1969) ujętym jako artystyczna transpozycja historycznej formuły lekcji anatomii rozumianej jako akt performatywny. Bezpośredniej inspiracji dostarczył Kantorowi obraz Rembrandta Lekcja anatomii doktora Tulpa. Odwołując się do słynnego malowidła i ożywiając uwiecznioną na nim scenę, Kantor odniósł się równocześnie (pośrednio i bezpośrednio) do tradycji teatrów anatomicznych, które cieszyły się ogromną popularnością w Europie doby renesansu. Dramatyczność i performatywność procesów rozgrywających się w teatrze anatomicznym ma wiele oblicz. Wywodzi się nie tylko z faktu zaistnienia prymarnej sytuacji teatralnej: relacji aktor-widz, działanie i odbiór tego działania. W przestrzeni teatru anatomicznego mają miejsce różnorodne konfrontacje: żywi spotykają się z umarłymi, wiedza - z ignorancją, mieszczańskie cnoty - z przestępczością, prawo - z indywidualnością. Sprawę komplikuje już sam status "aktora" w widowisku sekcji; prowadzący operację (i jego pomocnicy) jest zarazem aktorem i reżyserem, albo też raczej performerem (nie odtwarza roli, lecz przedstawia samego siebie w bezpośrednim związku z sytuacją i skupia się na samej dynamice działania, a nie jego znaczeniu). Rolę aktora pełnią jednak do pewnego stopnia także zwłoki (zarazem jednak są "miejscem akcji" i "rekwizytem"). Jeżeli przyjrzymy się sekcji przez pryzmat szeroko rozumianego performansu, odsłoni się przed nami szeroki obszar zagadnień związanych z funkcją, jakie pełni ludzkie ciało - żywe i martwe - w procesie konstruowania sensów. Kantor dokonał swoistego reenactment sytuacji uwiecznionej na obrazie: na stole spoczywało ciało, u jego wezgłowia tłum studentów, w centrum dokonujący sekcji "profesor Tulp", czyli sam Kantor. Precyzyjnie warstwa po warstwie rozcinał kolejne części ubrania, penetrował zakamarki, wywracał na drugą stronę kieszenie, znajdując w nich przedmioty zwykłe i symboliczne. Budząca grozę, okrutna wersja norymberska i wesoła, karnawałowa wersja warszawska happeningu stanowią awers i rewers tej samej prymarnej sytuacji - wywracania człowieka na drugą stronę. | pl |
dc.affiliation | Wydział Polonistyki : Katedra Teatru i Dramatu | pl |
dc.contributor.author | Burzyńska, Anna Róża - 160267 | pl |
dc.date.accessioned | 2016-02-25T11:44:45Z | |
dc.date.available | 2016-02-25T11:44:45Z | |
dc.date.issued | 2015 | pl |
dc.description.additional | Plon konferencji: "Kantor, au croisement de L’art et de l’histoire" z dn. 14-15 kwiecień 2015 r., Paryż | pl |
dc.description.conftype | international | pl |
dc.description.number | 1-2 (308-309) | pl |
dc.description.physical | 366-372 | pl |
dc.description.publication | 0,51 | pl |
dc.description.volume | 69 | pl |
dc.identifier.issn | 1230-6142 | pl |
dc.identifier.uri | http://ruj.uj.edu.pl/xmlui/handle/item/21454 | |
dc.language | pol | pl |
dc.language.container | pol | pl |
dc.rights.licence | bez licencji | |
dc.subject.en | Tadeusz Kantor | pl |
dc.subject.en | happening | pl |
dc.subject.en | anatomy | pl |
dc.subject.en | dissection | pl |
dc.subject.en | history of medicine | pl |
dc.subject.pl | Tadeusz Kantor | pl |
dc.subject.pl | happening | pl |
dc.subject.pl | anatomia | pl |
dc.subject.pl | sekcja | pl |
dc.subject.pl | historia medycyny | pl |
dc.subtype | Article | pl |
dc.title | Człowiek wywrócony na drugą stronę : "Lekcja anatomii” Tadeusza Kantora | pl |
dc.title.alternative | Man turned inside out : "An anatomy lesson" by Tadeusz Kantor | pl |
dc.title.journal | Konteksty | pl |
dc.title.volume | Antropologia pamięci | pl |
dc.type | JournalArticle | pl |
dspace.entity.type | Publication |