Teorie i strategie stosowane w tłumaczeniu literatury dla dzieci - na podstawie polskich tłumaczeń Alicji w Krainie Czarów.

Tematem niniejszej pracy są teorie dotyczące tłumaczenia literatury dla dzieci. Ich przedstawienie ma na celu zwrócenie uwagi i zilustrowanie wyzwań z jakim zmagają się tłumacze książek dla dzieci oraz omówienie strategi, których używają. Głównym problemem, na który pragnę zwrócić uwagę, jest niezwykła złożoność tematu wynikająca z drugorzędnej roli jaką odgrywa literatura dla dzieci i specyficznej natury młodego czytelnika, które w różnym stopniu wpływają na wybory tłumaczy. Pierwsza część mojej pracy dedykowana jest nakreśleniu definicji literatury dla dzieci oraz wyjaśnieniu problemów, z którymi, w odróżnieniu do tłumaczy literatury dla dorosłych, zmagają się tłumacze książek dla dzieci. Zagadnienia kluczowej wagi zawarte w omawianej części mojego studium obejmują teorię polysystemu stworzoną przez Itamara Even-Zohara i zastosowaną przez Zohar Shavit w kontekście tłumaczeń dla dzieci. Tematem analizy są również teoretyczne aspekty będące szczególnie ważne w tłumaczeniu literatury dla dzieci, takie jak wierność oryginalnemu utworowi, płynność tekstu oraz ambiwalencja wynikająca podwójnego znaczenia . Kolejnym etapem mojej dyskusji jest adaptacja, którą omawiam czerpiąc z różnych teorii i opinii ekspertów w dziedzinie tłumaczenia. W celu wyjaśnienia jak różne strategie adaptacyjne wpływają na jakość tłumaczenia i w jaki sposób oddziałują na znaczenie oryginalnego dzieła, przeprowadzam analizę wybranych tłumaczeń książki Lewisa Carrolla pt. Alicja w krainie czarów. Ostatnia część niniejszej pracy poświęcona jest określonym problemom właściwym w tłumaczeniu literatury dla dzieci, takim jak: tłumaczenie gier słownych, poezji oraz nazw własnych. Jej celem jest przedstawienie w jaki sposób polscy tłumacze dla dzieci do nich podchodzą i jakie skutki wynikają z ich podejścia.

The present study explores various theories which are applied to the field of translating children’s literature with an objective to point out and portray challenges encountered by translators of books for children and explain strategies used by them. The core concept of my undertaking is to draw attention to the complexity of the subject stemming from the peripheral role of children’s literature and the specificity of a child reader, which both strongly influence the choices made by translators. To begin with, I briefly outline the definition of children’s literature and discuss problems which translators of children’s books have to deal with unlike translators of adult texts. Topics which are of a vital importance in my discussion include the polysystem theory established by Itamar Even Zohar and its further development by Zohar Shavit. I also analyse aspects which are of a particular relevance to translators of children’s literature such as the faithfulness to the source text, the sound and rhythm, the readability of the text and the ambivalent readership. Secondly, I move on to present the concept of adaptation drawing on theories and opinions of different scholars. To further the understating of the subject I conduct a case study drawing on corpus of different Polish translations of Alice in Wonderland, with an aim to establish how adaptation strategies used by them affect their renderings and the meaning of the original. Finally, I analyse chosen translated fragments of Alice into Polish, with an attempt to sketch specific translation problems, including word plays, poetry and proper names, and demonstrate how the Polish translators have dealt with them.