Tłumaczenie angielskich zdań rozszczepionych na język polski: możliwości i ograniczenia

W niniejszej pracy przedstawiono analizę przykładów angielskiej konstrukcji gramatycznej cleft sentence (zdania rozszczepionego) oraz jej możliwych tłumaczeń w języku polskim. Zdanie rozszczepione ma osobliwą strukturę składniową – informacja przekazywana za pomocą jednego zdania jest rozbita na jego dwie części, przy jednoczesnym dodaniu elementów uzupełniających, które są niezbędne dla zachowania poprawności gramatycznej. Odmienny szyk zdania wskazuje na określoną funkcję tego typu konstrukcji – zogniskowanie na danym elemencie zdania. Celem niniejszej pracy jest określenie technik, które są najczęściej stosowane w tłumaczeniu opisanej konstrukcji na język polski, zaś motywem do podjęcia tego tematu jest brak w języku polskim jednej struktury, która odpowiadałaby angielskiej konstrukcji zdania rozszczepionego. Ponadto tłumaczenia zdań analizowano pod względem pełnionych przez nie funkcji w tekście, a ściślej rzecz ujmując, czy efekt zogniskowania oryginalnego zdania został oddany w tłumaczeniu. Na potrzeby analizy konieczne było stworzenie korpusu, który składa się z siedmiu tekstów angielskich i ich polskich tłumaczeń. Wyniki przeprowadzonego badania korpusowego pozwoliły na wyznaczenie sześciu różnych kategorii technik używanych w tłumaczeniu wspomnianej konstrukcji. W pracy zaprezentowano również najczęściej występujące oraz wyróżniające się przykłady z każdej kategorii, które ponadto omówiono w odniesieniu do ich cech składniowych oraz ich znaczenia w danym kontekście.

The thesis presents the analysis of the English cleft constructions and their possible translations into Polish. The cleft construction is a distinctive type of a structure with the information of one sentence divided into two clauses, and additional elements supplied for the grammatical correctness. This particular order of the constituents within the sentence implies its specific function – focus on one element of the sentence. The aim of the thesis is to determine the most frequent techniques applied to translate the structure under review in the Polish texts. The reason for this investigation is the absence of one Polish construction that would constitute a counterpart of the English cleft sentence. Moreover, the sample translations have been examined in terms of their function, i.e. if they reflect the focus effect of the original sentence. To conduct the proper analysis, the corpus consisting of seven texts and their Polish translations was prepared. The results of the corpus-based research have allowed to establish six categories of the translation techniques. Within each category, the most common representatives as well as the unique ones have been presented and described in respect of their syntactic features and the meaning that they have in the context.