"Śpiewające obrazy". Analysis of the phenomenon of ekphrasis based on selected songs by Marek Grechuta

Plastyczność i malarskość, charakteryzujące lirykę Marka Grechuty, ujawniają się najsilniej w utworach z albumu „Śpiewające obrazy” z 1981 roku i jego reedycji w ramach antologii „Świecie nasz” wydanej w 2001 roku. Malarskość dotyczy nie tylko sposobu obrazowania, wykorzystywania języka, ale również tego, co staje się inspiracją i przedmiotem poezji śpiewanej, a są to dzieła wielkich mistrzów malarstwa. Idea transpozycji dzieła wizualnego na obszar słowno-muzyczny zachęca do powzięcia refleksji dotyczącej ekfrastyczności utworów Grechuty, co jest tematem niniejszej pracy. Piosenki „Patrz, już wszyscy poszli” oraz „Jak namalować tańczącą bolero”, to kompozycje stanowiące punkt wyjścia dla zaprezentowanych w pracy analiz i interpretacji. Kanwą do ich powstania stały się obrazy postimpresjonistów, odpowiednio, „Nocna kawiarnia” Vincenta van Gogha i „Marcelle Lender tańcząca bolero w Chilpéric” Henriego de Toulouse-Lautreca. Refleksja dotyczy kwestii funkcji poezji i muzyki w generowaniu reprezentacji dzieł malarskich oraz ich współistnienia w obrębie tych przedstawień. W oparciu o teoretyczne uwagi sformułowane przez badaczy zajmujących się zjawiskiem ekfrazy w literaturze i muzyce, w pracy zostały ukazane strategie, poprzez wykorzystanie których Grechuta-poeta i Grechuta-kompozytor mierzy się z próbą ekfrazy.

The theme of the article is the phenomenon of literary and musical ekphrasis analyzed and exemplified by selected Marek Grechuta's songs inspired by paintings. Article presents functions of poetry and music in creating representations of paintings. Referring to theories of musical and literary ekphrasis it presents strategies undertook by Grechuta-the poet and Grechuta-the composer in relation to his own interpretation of paintings.