Lowe's theory of ontological categories: a critical analysis.

Przedmiotem pracy są wybrane współczesne teorie kategorii ontologicznych powstałe na gruncie filozofii analitycznej. W pierwszym rozdziale przedstawione są cztery takie teorie, autorstwa kolejno: Hoffmana i Rosenkrantza, Lowe’a, Thomasson oraz Westerhoffa. Rozdział ten ma charakter erudycyjny i jego celem jest porównanie kilku najbardziej rozbudowanych, w miarę całościowych ujęć zagadnienia kategorii ontologicznych, jakie pojawiły w ostatnich latach. Na końcu tego rozdziału znajdują się krótkie rozważania na temat możliwych sposobów rozstrzygania między przedstawionymi wcześniej podejściami. Wskazane zostają tam powody, dla których faworyzowana może być koncepcja Lowe’a, choć z uwagi na wybiórczość poruszanych wątków trudno mówić tam o jakichkolwiek ostatecznych konkluzjach. Kolejne rozdziały poświęcone są już wyłącznie koncepcji Lowe’a. W rozdziale drugim przedstawione są zarzuty Ramseya przeciw rozróżnieniu uniwersalia-indywidua oraz sposób, w jaki Lowe próbuje odpowiedzieć na postawione przez niego teoretyczne wyzwanie. Jego podejście można określić jako relacyjne – nie podaje on bowiem definicji każdej z kategorii, lecz wskazuje relacje, w jakie każda z nich wchodzi z każdą inną (konkretnie są to relacje sztywnej i niesztywnej zależności w istnieniu). Istotny przy tym jest fakt, że owe relacje określone są przy użyciu pojęć typowych dla ontologii, bez odwołania się do filozofii języka, co pozwala ominąć zarzuty Ramseya. Aby taka definicja była poprawna, każda kategoria musi wchodzić we wspomniane relacje na inny sposób, a więc otrzymać tzw. Unikalną Charakterystykę Zależnościową. Dalej zostają rozważone i po części odparte pewne ogólne zarzuty względem podejścia do kategorii ontologicznych, jakie reprezentuje Lowe. W rozdziale trzecim przedstawiono inny zarzut, zwany „problemem soli“, nie odnoszący się do ogólnego podejścia Lowe’a, lecz do szczegółowego wariantu przezeń przedstawionego. Jak się okazuje, uznając pewne podstawowe dla Lowe’a założenia oraz jego koncepcję własności dyspozycyjnych i niedyspozycyjnych, nie da się podać spójnego opisu pewnej prostej sytuacji ontologicznej, która wydaje się skądinąd intuicyjnie dopuszczalna. Można jednak tak zmodyfikować teorię Lowe’a, by nie rezygnować z jej zasadniczych założeń i równocześnie podać spójny opis wspomnianej sytuacji. Konstrukcji takiej modyfikacji poświęcona jest reszta rozdziału trzeciego.

The subject of this thesis are selected modern theories of ontological categories belonging to analytical philosophy. In the first chapter four such theories are presented: Hoffman and Rosenkrantz’s, Lowe’s, Thomasson’s, and Westerhoff’s. The character of this chapter is erudite and its aim is to campare some best developed attempts to ontological categories which arose in recent years. At the end of this chapter there is a short discussion concerning possible ways of deciding between presented theories. Some reasons in favour of Lowe’s theory are put forward, but because of selectivity of this discussion they cannot be regarded as conclusive. The next two chapters are devoted only to Lowe’s theory. In the second chapter there are presented Ramsey’s objections against the distinction between universals and particulars and Lowe’s idea how to deal with this challenge. His approach can be labelled as „relational“ – he does not give a definition of each category, but points out relations in which each of them stands to each other (these relations are rigid and non-rigid existential dependence). The important fact about his approach is that these relations are defined in terms of ontological notions, therefore the whole framework is, according to Lowe, independent on the philosophy of language. This allows him to bypass Ramsey’s objections. In order to such definitions of categories being correct, every category should have so called Unique Dependential Characteristics. In the rest of the second chapter some general objections against Lowe’s approach are considered and defended. In the third chapter another objection, so called „the salt problem“, is presented. It is directed against Lowe’s approach in general, but of this particular version of it given by him. It turns out that if we accept basic assumptions of Lowe’s theory of ontological categories and his conception of dispositional and non-dispositional properties, some simple ontological situation, perfectly acceptable from the inuitive point of view, cannot be described consistently. However, Lowe’s theory can be modified such that its central assumptions are preserved and the salt problem is solved. Construction of such a modification is the main aim of the third chapter.