Niniejsza praca obejmowała przebadanie dwóch krajowych przedstawicieli porostów z rodzaju Cladonia: Cladonia furcata i Cladonia rangiferina. Celem pracy było opracowanie schematu izolacji dominujących związków porostowych, zwłaszcza atranoryny z chloroformowych wyciągów oraz ilościowa analiza porównawcza tego związku w badanych gatunkach. Dodatkowo poddano ocenie aktywność cytotoksyczną otrzymanych wyciągów. Wyboru materiału do badań dokonano na podstawie analizy TLC, która wykazała obecność atranoryny w Cladonia furcata (Z1 i Z2) oraz Cladonia rangiferina (Z4), co zostało potwierdzone w jakościowej analizie metodą HPLC. Wyciągi chloroformowe otrzymano w wyniku ekstrakcji z zastosowaniem ultradźwięków. W wyniku prac izolacyjnych wyodrębniono trzy dominujące związki z chloroformowych wyciągów z Cladonia furcata i Cladonia rangiferina. Identyfikacji otrzymanych frakcji dokonano przy użyciu wysokosprawnej chromatografii cieczowej (HPLC), która potwierdziła, że frakcja oznaczona X1 zawiera atranorynę, natomiast tożsamość pozostałych dwóch związków pozostaje nieustalona. W otrzymanych chloroformowych wyciągach z badanych gatunków porostów oznaczono również zawartość atranoryny metodą HPLC. Wyniki wskazują, że największą zawartością atranoryny cechował się wyciąg z Cladonia furcata (Z2), a najmniejszą z Cladonia rangiferina (Z4). W pracy przedstawiono również badania dotyczące aktywności cytotoksycznej wyciągów z Cladonia furcata i Cladonia rangiferina. Badania prowadzono na dwóch ludzkich liniach komórkowych czerniaka (HTB140 i WM793). W przypadku każdego z badanych wyciągów wraz ze wzrostem stężenia ekstraktu obserwowano wzrost aktywności cytotoksycznej wobec komórek nowotworowych. Wobec komórek HTB140 najsilniej działał wyciąg z Cladonia rangiferina (Z4), natomiast wobec komórek WM793 największą aktywność wykazał ekstrakt z Cladonia furcata (Z1).

This work included the examination of two national representatives of the lichen genus Cladonia: Cladonia furcata and Cladonia rangiferina. The aim of the study was to develop a scheme of isolation dominant lichen compounds, especially atranorin from chloroform extracts and quantitative comparative analysis of this compound in the tested species. In addition, cytotoxic activity of tested extracts was assesed. The selection of the lichen material has been evaluated on the basis of preliminary TLC analysis, which showed the presence of atranorin in Cladonia furcata (Z1 and Z2) and Cladonia rangiferina (Z4), which was confirmed by a qualitative analysis by HPLC. The chloroform extracts were obtained by extraction using ultrasonic bath. As a result of isolation three dominant compounds were distincted from chloroform extracts of Cladonia furcata and Cladonia rangiferina. Identification of the obtained fractions were performed using HPLC method, which confirmed that the fraction X1 contains atranorin, while identity of the other two compounds remains undetermined. In the obtained chloroform extracts of the tested lichen species the content of atranorin was also determined by means of HPLC method. The results indicate that the highest content of atranorin is in extract of Cladonia furcata (Z2), and the smallest in extract of Cladonia rangiferina (Z4). The paper presents also analysis of the cytotoxic activity of extracts of Cladonia furcata and Cladonia rangiferina. Research were carried out on two human melanoma cell lines (HTB140 and WM793). For each of the tested extracts with increasing concentration of the extract the increase of cytotoxic activity against tumor cells was observed. On HTB140 cells the extract of Cladonia rangiferina (Z4) was most potent, while on WM793 cells the greatest activity showed the extract of Cladonia furcata (Z1).