Dry spells and their conditions in Poland

Celem pracy jest charakterystyka zmienności przestrzennej i czasowej okresów bezopadowych w Polsce oraz wyjaśnienie przyczyn jej występowania, związanych z określonym typem sytuacji synoptycznych oraz warunków lokalnych sprzyjających rozwojowi posuch atmosferycznych. W tym celu wykorzystano dobowe sumy opadów z 36 stacji meteorologicznych w Polsce i 1 stacji położonej w Czechach (Liberec) oraz kalendarz sytuacji synoptycznych T. Niedźwiedzia (2016) dla Polski. Ciągi okresów bezopadowych wyznaczono na podstawie kryterium Koźmińskiego (1983, 1986). Celem cząstkowym są ocena intensywności i częstości okresów bezopadowych za pomocą wskaźnika względnego opadu RPI. Zidentyfikowano okresy skrajnie suche, bardzo suche oraz suche za pomocą kryterium Kaczorowskiej (1962a). Przedstawiono scenariusze zmienności opadów oraz związane z nimi skutki. Stwierdzono, że najwięcej posuch atmosferycznych obserwuje się w środkowej Polsce, natomiast najrzadziej pojawiają się w południowej części Polski. Na ciągi dni bez opadu we wschodniej Polsce w dużym stopniu wpływają suche masy powietrza polarnego kontynentalnego. Okresy bezopadowe wykazują silną korelację z cyrkulacją atmosfery. Dni bezopadowe częściej występowały podczas sytuacji antycyklonalnej (77,5%) niż cyklonalnej (21,5%). Największą częstość pojawiania się posuch atmosferycznych zaobserwowano podczas klina antycyklonalnego (19,6%), a także sytuacji wyżowych z napływem mas powietrza z południowego wschodu (12,7%) i wschodu (9,1%). Na zjawisko suszy znaczący wpływ mają warunki lokalne, zwłaszcza położenie w obszarze nizinnym i występowania cienia opadowego. Symulacje zmienności opadów wykazują tendencję spadkową do końca XXI wieku, co może skutkować wzrostem posuch atmosferycznych oraz stanowić przyczynę wielu problemów społeczno-ekonomicznych.

The aim of the study was to describe the spatial and temporal variability of the dry spells in Poland and the reasons for their occurrence related to the specific type of synoptic situation and the local conditions conducive to the development of atmospheric droughts. For this purpose the daily sums of precipitation from 36 meteorological stations in Poland, and one located in the Czech Republic (Liberec) were analyzed. In addition, the calendar of synoptic situation by T. Niedźwiedź (2016) for Poland was used. The series of dry spells were determined on the basis of Kozminski criterion (1983, 1986). Partial objective was to assess the intensity and frequency of dry spells using the relative rainfall index RPI. Extremely dry, very dry and dry periods were identified using the Kaczorowska criterion (1962a). Scenarios of rainfall variability and related effects are presented.It was found that the highest numer of atmospheric droughts is observed in central Poland, while the lowest in the southern part of Poland. Dry masses of polar continental air heavily influence series of days without precipitation in eastern Poland. Dry spells show a strong correlation with atmospheric circulation. Days without precipitation were more often observed during anticyclonic (77.5%) than cyclonic situation (21.5%). The highest incidence of atmospheric droughts was observed during the anticyclonic wedge (19.6%), as well as high-pressure situations with influx of air masses from the south-east (12.7%) and east (9.1%). The drought phenomenon is influenced by local conditions, especially location in the lowland area and with precipitation shadow. Simulations of variation in precipitation tend to show a negative trend until the end of the 21st century, which may lead to an increase in atmospheric droughts and cause many socio-economic problems.