Analiza przekładów na język polski frazeologizmów z powieści "Dwanaście krzeseł" i "Złote cielę"

Analysis of translating idioms into Polish in the novels "The Twelve Chairs" and "The Little Golden Calf"

Streszczenie Niniejsza praca magisterska poświęcona jest przekładowi związków frazeologicznych. Meteriał, który został poddany analizie, to oryginał i przekład powieści "Dwanaście krzeseł" oraz "Złoty Cielec", autorstwa I. Ilfa i E. Pietrowa. Celem moich badań jest ukazanie chwytów przekładowych, z pomocą których tłumacze odzwierciedlają znaczenie stałych połączeń wyrazowych. Praca składa się z trzech rozdziałów. Pierwszy rozdział poświęcony jest problematyce, związanej z teorią frazeologii i przekładu. W rozdziale drugim analizujemy przypadki zastosowania przez tłumaczy pełnego lub częściowego ekwiwalentu bądź analogu. W rozdziale trzecim omówione zostają sytuacje, w których tłumacze uciekają się do tak zwanych sposobów przekładu niefrazeologicznego, czyli kalki, opisu, opuszczenia, tłumaczenia kontekstowego. Niniejsza praca pokazuje, że znaczna część rosyjskich związków frazeologicznych posiada w języku polskim swoje odpowiedniki. Liczba bezekwiwalentnych jednostek jest niemal dwukrotnie mniejsza. Dowiedliśmy, że w najbardziej komfortowej sytuacji tłumacze znajdują się wtedy, gdy określony związek frazeologiczny jest możliwy do przetłumaczenia dzięki zastosowaniu pełnego bądź cześciowego ekwiwalentu. Pozwala to przede wszystkim na odzwierciedlenie w przekładzie modyfikacji frazeologizmu, a tym samym towarzyszącego temu efektu komicznego.

Summary The present master's thesis is dedicated to the translation of idiomatic phrases. The text that has been analysed is the original and translated version of the novel "The Twelve Chairs" as well as "The Little Golden Calf" written by I. Ilf and E. Petrov. The aim of our research is to demonstrate translation techniques which help translators to reflect the meaning of phrasems. The thesis consists of three chapters. The first is devoted to the theory of phraseology and translation's issues. In the second part the cases of translators' usage of complete or partial equivalent or analogy are being analysed. The third chapter is dedicated to situations in which the translators resort to so-called non-phraseological ways of translation like a loan translation, description, omission or contextual translation. In our piece of work we show that a significant part of Russian phrasems have their counterparts in Polish language. The number of units without equivalent is two-times smaller. We have proven that, the translators are in the most comfortable situation when the specified idiomatic phrase is possible to translate while using complete or partial equivalent. Primarily, it allows to reflect the modifications of the phrasems and therefore the comic effect.

ИзложениеНастоящая магистерская диссертация затрагивает проблему перевода фразеологических единиц. Анализируемый нами материал это оригинал и перевод романов Двенадцать стульев и Золотой теленок, автором которых являются писатели Илья Ильф и Евгений Петров. Целью наших исследований является указать переводческие приемы, с помощью которых переводчики восстанавливают значение фразеологизмов. Диссертация состоит из трех глав. Глава первая посвящена теоретическим аспектам фразеологии и ее перевода. Во второй главе анализируем случаи использования переводчиками полного либо частичного эквивалента. В третьей главе рассматриваем ситуации, в которых переводчики прибегают к так называемым нефразеологическим спсобам перевода таких как калька, описание, опущение, контекстуальный перевод. В настоящей работе показываем, что значительное большинство русских фразеологизмов имеет в польском языке свои соответствия. Безэквивалентных единиц почти два раза меньше. Мы доказали, что в наиболее комфортном положении переводчики оказываются, если фразеологизм удается перевести посредством полного либо частичного эквивалента. Это позволяет, прежде всего, отразить в переводе модификации фразеологических единиц и достигнутый таким путем комический эффект.