Motyw przemiany w literaturze ekspresjonizmu.

The motive of transformation in the literature of expressionism.

Tematem mojej pracy jest motyw przemiany w literaturze ekspresjonizmu. Analizowanymi przeze mnie tekstami są „Dazwischen” Martina Bubera, „Die Verwandlung” Franza Kafki i „Dschin” Franza Werfla. Na wstępie opisuję przemianę jako zjawisko psychologiczne i stwierdzam, że bohaterowie literaccy doznają zaburzeń psychicznych, takich jak: (przede wszystkim) neuroza, psychoza i schizofrenia. Następnie ukazuję różnorodność motywu przemiany w literaturze i zastanawiam się, czy teksty, które analizuję, odwołują się do pierwotnej, bajkowej koncepcji, czy też są jej reinterpretacją. Utwory Kafki i Werfla badam również pod kątem teorii fantastyki Tzvetana Todorova. Wskazuję na fakt, iż wszyscy trzej autorzy są związani z kulturą judaizmu i ukazuję analogię między przemianą w ich dziełach, a jej znaczeniem w Kabale. U Kafki podkreślam wątek autobiograficzny i związek stosunków międzyludzkich (a zwłaszcza rodzinnych) Gregora Samsy z jego własnymi. W tekście Werfla znamienna jest psychoanalityczna symbolika snu, wieży i labiryntu, a podróż księcia można utożsamić z freudowską teorią adolescencji. Dokładnie analizuję symbole w badanych przeze mnie tekstach i dochodzę do wniosku, iż literacka przemiana w ekspresjonizmie może oznaczać ludzką degradację, karę i ciężką winę bohatera, próbę lub niezbędny etap w życiu, poszukiwanie tożsamości. W zakończeniu zbieram wnioski i podsumowuję wyniki analiz.

My work deal with the motiv of transformation in the literature of expressionism on the base of texts: "Dazwischen" of Martin Buber, "Die Verwandlung" of Franz Kafka and "Dschin" of Franz Werfel. To begin with I am describing the methamorphosis as a psychological phenomenon. Next I am showing some examples of transformation in literature. I am checking also, if Werfel's and Kafka's texts have something common with the Theory of Tzvetan Todorov. I mentioned that every autor is a Jew and I am showing an analogy between their work and Kabbala. At Kafka's important is the autobiographicaly plot and the Complex of Edip. In the text of Werfel I focused on symbols of the maze and the tower. In the end I am collecting my conclusions and summarizing my analysies.

Meine Arbeit handelt vom Motiv der Verwandlung in der Literatur des Expressionismus.Am Anfang beschreibe ich die Metamorphose als ein psychologisches Phänomen. Die Hauptsache ist zu überlegen, welche psychischen Störungen die Protagonisten erleben – Neurose, Psychose oder Schizophrenie. Dann erkläre ich der Begriff der Verwandlung als literarisches Motiv und zeige seine Vielfalt in den literarischen Texten. Die Gegenstände meiner Analyse sind Werke von Martin Buber „Dazwischen“, „Die Verwandlung“ von Franz Kafka und „Der Dschin“ von Franz Werfel. Ich versuche zu beweisen, dass die Metamorphosen von Gregor Samsa und Prinz Ghazanfar neurotische, bei Ghazanfar auch schizophrene und psychotische Symptome haben können. Alle drei Autoren sind Juden, deswegen wird die Kabbala eine der von mir gebrauchten Quellen sein. Ich versuche es zu überlegen, ob man Bubers Reflexionen über das Chaos und die Schöpfung auf Kafkas und Werfels literarische Verwandlungen beziehen kann. Mein Ziel ist auch zu beweisen, dass die literarischen Metamorphosen mit Judentum auf eine Weise verbunden sind. Bei Kafka möchte ich ergänzend auf den Vater–Sohn-Konflikt und komplizierte Beziehungen mit anderen Familienmitgliedern hinweisen. Hervorzuheben ist, dass die Familie auch eine Verwandlung erlebt. Ich zeige dadurch den Zusammenhang zwischen Samsas Verwandlung und der Biografie des Autors. Was strukturale Eigenschaften anbelangt, untersuche ich, welche literarische Konventionen die Autoren benutzen, um den Übergang zur anderen Welt zu zeigen. Ob ihre Werk sich auf das traditionelle, märchenhafte Motiv der Verwandlung beziehen oder ihm widersprechen. Die Texte werden auch nach Tzvetan Todorovs Phantastik–Theorie analysiert. Methoden, die ich benutze sind: Werkimmanente Interpretation, Rezeptionsästhetik und Positivismus. Schließlich fasse ich meine Untersuchungen zusammen.