Skutki miłości, w reżyserii Paola Sorrentina. Tłumaczenie napisów filmowych oraz analiza językowo–tłumaczeniowa.

The consequences of Love directed by Paolo Sorrentino.Translation of subtitles - the linguistic and translational analysis.

Celem pracy zatytułowanej „Skutki miłości, w reżyserii Paola Sorrentina. Tłumaczenie napisów filmowych oraz analiza językowo–tłumaczeniowa” jest przetłumaczenie napisów tytułowego filmu, z języka włoskiego na język polski oraz analiza problemów językowych, leksykalnych oraz kulturowych, napotkanych podczas tłumaczenia. Praca składa się z czterech rozdziałów i ma charakter dydaktyczny. Moje badania rozpoczęłam od przybliżenia kwestii, jaką jest tłumaczenie audiowizualne oraz opisem różnych technik stosowanych w ramach tego rodzaju tłumaczeń, wśród których wyróżnić można: dubbing, wersję z lektorem lub z napisami. Wspomniane metody porównałam między sobą, przedstawiając ich pozytywne i negatywne strony. Następnie zajęłam się kwestią stosowanych technik tłumaczenia audiowizualnego w Polsce oraz na terenie Włoch. Moje obserwacje pokazały, iż w polskich filmach najczęściej stosowaną techniką jest wersja z lektorem, natomiast we Włoszech największą popularnością cieszy się dubbing. Preferencje te uwarunkowane są głównie wydarzeniami historycznymi oraz sytuacją ekonomiczną obu krajów. W trzeciej części mojej pracy przeanalizowałam tekst napisów filmu pod tytułem Skutki miłości oraz jego treść wizualną, skupiając się na fragmentach problematycznych w procesie przekładu. Zajęłam się problemami o charakterze językowym, leksykalnym oraz kulturowym, nie pomijając również trudności natury technicznej, tyczących się obecności napisów na ekranie. Zajmując się zagadnieniami z zakresu obyczajowości, zwróciłam szczególną uwagę na teksty oraz sceny, które są głęboko zakorzenione w kulturze włosko-szwajcarskiej, gdzie narodził się film. Oprócz wymienienia napotkanych trudności przedstawiłam stosowane przez tłumaczy rozwiązania oraz uzasadniłam moje własne wybory. Na koniec opisałam sztukę filmową Paola Sorrentina oraz fabułę filmu Skutki miłości. Zajęłam się również kwestią intertekstualności produktu filmowego i przystąpiłam do przedstawienia przetłumaczonych przeze mnie napisów. Jest to część kulminacyjna mojej pracy, w której od ustaleń teoretycznych przeszłam do ich praktycznego zastosowania w tłumaczeniu. Podsumowując, mam nadzieję, że oprócz przedstawienia wersji tłumaczenia filmu dotychczas nietłumaczonego na polski, udało mi się w pracy podkreślić znaczenie oraz wagę jakie posiada tłumaczenie audiowizualne na tle innych rodzajów tłumaczeń. Zdaję sobie jednak sprawę z tego, że mimo dogłębnej analizy różnych kwestii, zdołałam jedynie otworzyć poszczególne furtki w ogromie tej fascynującej dziedziny, jaką jest tłumaczenie dla potrzeb filmu.

The aim of my thesis entitled “The consequences of Love directed by Paolo Sorrentino. Translation of subtitles - the linguistic and translational analysis” is the translation of subtitles from Italian to Polish as well as the analysis of the linguistic, lexical and cultural problems that appeared during translation. The thesis consists of four chapters and is didactical in character. My study starts with a general description of the specifics of audiovisual translation and a set of techniques used while doing this type of translation, e.g.: dubbing, voice-over, and subtitles. I compared those methods and presented their positive and negative aspects. Next, I focused on the techniques used in audiovisual translation in Poland and Italy. I observed that in Polish films the most often used technique was the voice-over whilst in Italy it was dubbing. This preference is determined by the historical events as well as the economic situation of both countries. In the third chapter I analyzed the text of subtitles of The consequences of Love film as well as the visual content of this film, paying special attention to the problematic fragments during the translation process. I focused on the linguistic, lexical, cultural, and technical problems connected with the presence of the subtitles on screen . When it comes to the problems concerning culture, I focused on the texts and scenes that are deeply rooted in the Italian and Swiss culture as this is where the film was made. Apart from enumerating the problems in this translation, I presented the possible solutions used by translators and explained my own choices. In the last chapter, I presented the film-making of Paolo Sorrentino and the plot of The consequences of Love film. I also paid attention to the intertextuality of a film and presented my translation of subtitles. This is the central part of my thesis where I moved from theoretical explanations to practical usage. To sum up, I hope that thanks to this thesis I managed to highlight the importance of the audiovisual translation. I realize that despite of my broad analysis of different issues connected with this type of translation, I only managed to shed some light on this huge and fascinating discipline that is the audiovisual translation.

La tesi intitolata „Le conseguenze dell’amore di Paolo Sorrentino. Traduzione dei sottotitoli e analisi linguistico-traduttiva” ha come obiettivo la traduzione dei sottotitoli del film in oggetto, dalla lingua italiana in lingua polacca, nonché l’analisi dei problemi linguistici, lessicali e culturali rilevatisi durante la suddetta traduzione. La tesi è suddivisa in quattro capitoli e ha una finalità didattica. Ho iniziato le mie ricerche con uno sguardo generale sulla questione della traduzione audiovisiva. Ho descritto alcune delle tipologie traduttive maggiormente utilizzate oggi e ho paragonato fra di loro il doppiaggio, il sottotitolaggio e il voice-over, prendendo in esame i loro lati positivi e negativi. Successivamente ho trattato la questione delle preferenze nelle scelte traduttive nei vari paesi europei e ho messo a confronto la situazione in Italia con quella in Polonia, da cui è emersa una grande propensione per la tecnica del doppiaggio da parte degli abitanti della penisola e invece per il voice-over dal pubblico polacco. Entrambe le tecniche si sono consolidate nei due paesi per ragioni e abitudini storiche nonché economiche. Nella terza parte della mia tesi ho analizzato il testo dei sottotitoli del film Le conseguenze dell’amore e la sua componente visiva, soffermandomi soprattutto sui frammenti problematici nello svolgimento della traduzione. Mi sono occupata dei problemi di tipo linguistico, lessicale e culturale e ho preso in considerazione anche i limiti tecnici, riguardanti la presenza dei sottotitoli sullo schermo. Occupandomi di temi in un quadro culturale specifico, ho posto maggior attenzione sui testi e sulle scene che sono radicate nella cultura italo-svizzera, in cui è ambientato il film. A parte l’elenco delle difficoltà ho presentato varie scelte che vengono intraprese dai traduttori in date situazioni, cercando di motivare le mie decisioni. Nella sezione successiva ho descritto in poche parole l’arte filmica di Paolo Sorrentino, regista del film in oggetto e in maniera generale ho anche raccontato la trame de Le conseguenze dell’amore. Mi sono inoltre soffermata sulla questione dell’intertestualità di un prodotto filmico. Concludendo ho presentato la mia traduzione dei sottotitoli insieme al testo originale dei dialoghi. Questa parte costituisce il punto focale del mio lavoro, in cui, dalle premesse teoriche sulla traduzione audiovisiva sono passata alla prova pratica di traduzione dei dialoghi del film. Riassumendo, spero di aver dato la meritata importanza alla spesso sottovalutata traduzione di un prodotto audiovisivo, e che la mia traduzione e le mie analisi possano dare un valido contributo, ed eventualmente stimolare altre ricerche traduttologiche e contrastive linguistico-culturali.