Funkcje składniowe bezokolicznika

Syntactic functions of the infinitive

Bezokolicznik pełni w języku niemieckim wiele funkcji składniowych. Celem pracy jest omówienie tych funkcji i potwierdzenie, że bezokolicznik jest wieloaspektowym elementem w języku. To podstawowa formą czasownika, która występuje z lub bez partykuły ’zu’. W konstrukcjach z imiesłowem biernym bezokolicznik może ów imiesłów zastępować. Może on zajmować rożne miejsca w stosunku do zdania nadrzędnego: przed zdaniem nadrzędnym, po nim lub pomiędzy dwoma częściami zdania nadrzędnego. Bezokolicznik dzieli się na bezokolicznik zależny składniowo i niezależny składniowo. W pierwszym przypadku bezokolicznik występuje przy czasowniku lub rzeczowniku; bezokolicznik przy czasowniku może być konieczny lub swobodny. Konieczny bezokolicznik przy czasowniku łączy się z czasowymi czasownikami posiłkowymi, czasownikami modalnymi, czasownikami modalno podobnymi, czasownikami fazowymi oraz czasownikami, dzięki którym można przekształcić stronę czynną w stronę bierną. We wszystkich tych przypadkach, bezokolicznik wraz z inną częścią zdania tworzy konstrukcje, które mają wiele znaczeń, takie jak: „konieczność”, „możliwość”, „pozwolenie” czy „faza początkowa”. Bezokolicznik może też pełnić funkcję podmiotu lub dopełnienia. Swobodny bezokolicznik przy czasowniku pojawia się ze spójnikami ’aby’, ’bez’, ’zamiast’, z którymi tworzy konstrukcje o różnych znaczeniach; wyraża między innymi zastąpienie jednej możliwości inną, brakujące okoliczności towarzyszące, zamiar, skutek. Odpowiadają mu konstrukcje ze zdaniami podrzędnymi. Bezokolicznik przy rzeczowniku występuje przede wszystkim przy tych rzeczownikach, które powstały od czasowników. Bezokolicznika niezależnego składniowo używa się w poleceniach, książkach kucharskich, nagłówkach gazet czy też ogłoszeniach prasowych. Bezokoliczniki można też przekształcić w rzeczowniki.

The infinitive fulfills in German many syntactic functions. The aim of this thesis is to work these functions out and to prove that the infinitive is a many-sided element in the language. He is a basic form of the verb and occurs with or without a particle ’zu’. He can substitute for Participle II. The infinitive can appear before the main clause, after him or between two parts of the main clause. The infinitive divides into the syntactic dependent and syntactic independent infinitive. The syntactic dependent infinitive occurs with a verb or a noun. The infinitive with a verb may be necessary or free. Necessary one connects with temporal auxiliary verbs, modal verbs, verbs similar to modal verbs, phase verbs and verbs that can change the active voice into the passive voice. These parts of the sentence and the infinitive form constructions that have many meanings, for instance “necessity”, “opportunity”, “permission” or “opening phase”. The infinitive can also function as a subject or an object. The free infinitive occurs with the conjunctions ’ohne’(= ’without’), ’um’ (= ’to’), ’(an)statt’ (= instead of) and forms with them constructions with various meanings. The infinitive with a noun appears particularly with nouns that come from the verbs. One uses the syntactic independent infinitive in demands, cook books, headlines or announcements. It is also possible that one changes the infinitive into a noun.

Der Infinitiv übt in der deutschen Sprache viele syntaktische Funktionen aus. Das Ziel der Arbeit ist, diese Funktionen zu bearbeiten und zu beweisen, dass der Infinitiv ein vielfältiges Element in der Sprache ist. Er ist die Basisform des Verbs und kommt mit oder ohne die Partikel ’zu’ vor. In den Konstruktionen mit dem Partizip II kann er ihn ersetzen. Der Infinitiv kann im Satz verschiedene Stellung haben; er fungiert als Vordersatz, Zwischensatz und Nachsatz. Der Infinitiv lässt sich in zwei Gruppen unterscheiden: syntaktisch abhängige und syntaktisch nicht abhängige Infinitiv. Der syntaktisch abhängige Infinitiv tritt beim Verb oder beim Substantiv auf. Der Infinitiv beim Verb kann notwendig oder frei sein. Im ersten Fall verbindet sich der Infinitiv mit den temporalen Hilfsverben (’sein’, ’haben’, ’werden’), Modalverben (’dürfen’, ’können’, ’mögen’, ’müssen’, ’sollen’, ’wollen’), modalverbähnlichen Verben, Phasenverben und passivparaphrasierenden Verben. Mit diesen Satzteilen bildet der Infinitiv Konstruktionen, die viele Bedeutungsvarianten haben, z.B. “Notwendigkeit“, “Möglichkeit“, “Erlaubnis“, “die Anfangsphase“. Er kann auch als Subjekt oder Objekt dienen. Der freie Infinitiv kommt mit den Konjunktionen ’ohne’, ’um’, ’(an)statt’ vor und bildet mit ihnen Konstruktionen von verschiedenen Bedeutungen. Ihnen entsprechen bestimmte Konstruktionen mit den Nebensätzen. Es ist manchmal möglich, dass die Subjekt-Differenz auftritt. Der Infinitiv beim Substantiv ist besonders bei Substantiven, die vom Verb abstammen, zu sehen. Den syntaktisch nicht abhängigen Infinitiv verwendet man bei den Aufforderungen, in Kochbüchern, Zeitungsüberschriften oder Zeitungsannoncen. Die Infinitive lassen sich auch substantivieren.