Syrian Antioch in the shadow of disasters of the 5th and 6th centuries. Rise and fall of the great antique metropolis

Tematem niniejszej pracy są dzieje Antiochii Syryjskiej w V i VI wieku n.e. Zarówno codzienne życie tego miasta, jak i jego losy w ciągu tych dwóch stuleci kształtowały rozmaite czynniki. Należały do nich polityka wewnętrzna i zagraniczna kolejnych cesarzy bizantyńskich tego okresu, w tym zagrożenie ze strony barbarzyńców, oraz spory religijne w obrębie nadal jeszcze dopiero kształtującego się chrześcijaństwa, a także sprawy społeczne – obciążenia podatkowe i bunty, w tym starcia fakcji cyrkowych. Na tle tych wydarzeń i czynników Antiochia nie była jednak przecież wyjątkiem. Sytuacja miała się podobnie także w dwóch większych od niej miastach, Konstantynopolu i Aleksandrii, oraz w mniejszych ośrodkach w całym Cesarstwie, i to nie tylko w V-VI wieku, ale także już wcześniej.Na losy Antiochii wpływały jednak ponadto w znaczącym, a nawet decydującym, stopniu czynniki dwojakiego rodzaju, trzęsienia ziemi i zagrożenie ze strony Persji. Nie dotyczyły one oczywiście jedynie Antiochii. Trzęsienia ziemi nawiedzały różne okolice Cesarstwa, nie tylko Syrię, a bliżej wschodniej granicy państwa leżały inne miasta, teoretycznie bardziej narażone na niebezpieczeństwo ze wschodu, jak choćby Beroia. To Antiochia jednak była największym ośrodkiem Syrii, jej stolicą, głównym centrum lokalnej administracji państwowej i kościelnej, węzłem komunikacyjnym i handlowym. Tak więc to jej upadek w roku 540 był największą ówczesną katastrofą w regionie. To właśnie lokalizacja miasta czyniła z niego z jednej strony ważny punkt na szlakach handlowych i bastion bizantyńskiej administracji i kultury na wschodnich obrzeżach Cesarstwa, z drugiej zaś ośrodek wystawiony na ataki perskie. Nie zapewnienie miastu dostatecznej ochrony oraz jego prestiż i bogactwo jego mieszkańców jedynie zwiększały ryzyko takich ataków. Lokalizacja Antiochii była niefortunna także z uwagi na pojawiające się tam niejednokrotnie trzęsienia ziemi o różnym nasileniu. Źródła do historii miasta wspominają o kilku trzęsieniach mających miejsce pomiędzy okresem hellenistycznym a czasami Trajana. Największe nasilenie tego typu katastrof obserwujemy jednak właśnie w szóstym stuleciu. Niejednokrotnie trzęsieniom ziemi towarzyszyły pożary i wstrząsy wtórne, powracające nawet przez kilkanaście miesięcy.Praca ta powstała w przekonaniu o potrzebie przedstawienia losów trzeciego miasta Cesarstwa w perspektywie dotykających go klęsk i w oparciu o źródła do dziejów miasta, w szczególności o prace trzech najważniejszych ludzi piszących o Antiochii, Prokopiusza z Cezarei, Jana Malalasa, i Ewagriusza Scholastyka. Ich dzieła w znacznym stopniu dotyczą bowiem wydarzeń współczesnych autorom, niejednokrotnie nawet takich, których byli oni naocznymi świadkami.

The subject of this work is a history of Antioch in Syria in the fifth and sixth centuries AD. Both the daily life of the city and its fate during these two centuries were created by a variety of factors. These included domestic and foreign policies of the successive Byzantine emperors of the period, including the threat of barbarians, and religious disputes within still forming Christianity, as well as social issues - tax burden and rebellions, including clashes of the circus factions. Against the background of these events and factors, Antioch was not an exception. The situation was the same as in the two larger cities, Constantinople and Alexandria, as well as in smaller centers throughout the Empire, and not only in the fifth and sixth century, but also earlier, too.However, a significant, even decisive, influence on the fate of Antioch have in addition two kinds of factors, earthquakes and the threat from Persia. The latter did not concern, of course, only the city of Antioch. The earthquakes harassed different parts of the Empire. Closer to the eastern border of the country there were other cities, such as Beroea. Antioch, however, was the largest city of Syria, its capital, a major center of local government and the Church, and commercial junction. Thus, it’s fall in the year 540 was the biggest disaster in the region of that time. The location of the city made it on the one hand, an important point on the trade routes and the bulwark of the Byzantine government and culture on the eastern edge of the Empire, on the other hand a city vulnerable to Persian attacks. Not providing sufficient protection to the city and its prestige and wealth of its inhabitants only increased the risk of such attacks. Location of Antioch was also unfortunate due to appear there often earthquakes of varying intensity and severity. The sources mention a few earthquakes that occurred between the Hellenistic period and the times of Trajan. However, the greatest severity of this type of calamity is observed in the sixth century. Often the earthquakes were accompanied by conflagrations and aftershocks, returning even for several months.This work was made in the face of the need to present the fate of the third city of the Empire in the prospect of disasters affecting it, and based on the sources, in particular the works of the three most important people writing about Antioch, John Malalasa, Procopius of Caesarea and Evagrius Scholasticus. Their works largely concern events contemporary to the authors, often even those which they were eyewitnesses.