Irena Tuwim's strategies on translating proper names and culture-specific elements in British fantasy literature for children

W niniejszej pracy analizie poddano warsztat translatorski Ireny Tuwim, a dokładnie jej strategie tłumaczeniowe przy przekładzie nazw własnych i elementów kulturowych w brytyjskiej fantastyce dla dzieci. W tym celu zbadano osiem powieści oraz ich przekłady. Wykazano, jakie decyzje translatorskie podejmuje tłumaczka w poszczególnych przypadkach i jak traktuje obce elementy. Podjęto próbę ustalenia motywów, którymi kieruje się ona przy stosowaniu konkretnych rozwiązań. Zbadano również na ile Tuwim modyfikuje tekst oryginalny w procesie przekładu. W pierwszym rozdziale badawczym analizie zostały poddane nazwy osobowe, do których zbadania wykorzystano klasyfikację zaproponowaną przez Jana Van Coillie, wyróżniającego dziesięć odrębnych strategii przy tłumaczeniu tychże nazw. Drugi rozdział badawczy analizuje przekład rozmaitych elementów kulturowych. Do zbadania materiału posłużyła klasyfikacja Göte Klingberga, który wyróżnia dziewięć form adaptacji kontekstu kulturowego (cultural context adaptation). Badania wykazały, że Irena Tuwim nie stroni od dostosowywania obcych elementów i wprowadzania modyfikacji w tekście oryginalnym. Wszystkie formy adaptacji, które tłumaczka stosuje wydają się jednak mieć uzasadnienie. Jej decyzje translatorskie są podejmowane z myślą o dziecięcym odbiorcy, którego potrzeby tłumaczka stawia na pierwszym miejscu.

The present paper analyzes Irena Tuwim’s craft as a translator, specifically her strategies on translating proper names and culture-specific elements in British fantasy literature for children. To this end, eight novels and their translations were studied. The analysis has shown which translation decisions she makes in particular cases and how she deals with unfamiliar elements. An attempt was made to determine motives that led the translator to apply certain strategies. Her translations were investigated for the level of modification of the target text. The first analytical chapter studies translation of personal names, which were analyzed with the use of classification proposed by Jan Van Coillie, who distinguishes ten strategies on translating these names. The second analytical chapter studies translation of various culture-specific elements. In order to analyze them, Göte Klingberg’s classification was applied. His model of cultural context adaptation consists of nine forms. The study has shown that Irena Tuwim does not avoid adjusting unfamiliar elements and introducing modifications to the source text. All forms of adaptation applied in her translations seem to be justified. Her translation decisions are made for the sake of a child reader, whose needs Tuwim prioritizes.