Heterotopia: polemic against dystopia. A case study of J. Heller’s

Utwory Zajdla i Hellera posłużyły w niniejszej pracy za materiał umożliwiający pełnoprawne „wyprowadzenie” heterotopii z obszaru filozofii i socjologii na grunt badań literackich.O ile powieść Janusza A. Zajdla "Limes inferior" często i bardzo zasadnie wymieniana jest w kontekście utworów dystopijnych, o tyle miejsce w tym gronie "Paragrafu 22" Josepha Hellera może budzić zastrzeżenia – niesłusznie. Definicja heterotopii pozwala powiązać gatunkowo obie powieści i potraktować jako równorzędne sobie, w pełni autonomiczne warianty literatury utopijnej, które polemizują z klasycznym modelem państwa doskonałego i z sobą nawzajem. Dzięki temu obok znanych treści i genologicznych klasyfikacji wyłaniają się zaskakująco aktualne przesłania. I to jest celem niniejszej pracy – odczytać na nowo dwa utwory sztywno przyporządkowane: "Limes inferior" do fantastyki socjologicznej, która jest nurtem gatunku science-fiction, a "Paragraf 22" do literatury wojennej, satyrycznej, groteskowej.

My thesis is an attempt to redefine the whole literary genre of utopa by adding to its kind a new term - heterotopia. Created by Michel Foucault concept of enacted utopias - or counter-sites that do exist and that are being formed in very founding of society - stands opposed to definition of utopia (site with no real place). In other words, heterotopias are courried out utopias. To depict that heterotopia can be reffered to fiction (not just sociology and philosophy) I conduct an analysis of two novels - "Limes inferion" by Janusz A. Zajdel and Joseph Heller's "Catch 22".