KOBIECE POSTACI Z HAMLETA SZEKSPIRA W WYBRANYCH POLSKICH TŁUMACZENIACH SZTUKI

Niniejsza praca pt. „Kobiece postaci z Hamleta Szekspira w wybranych polskich tłumaczeniach sztuki” ma na celu porównanie wyselekcjonowanych wypowiedzi Ofelii oraz Gertrudy w tłumaczeniu Józefa Paszkowskiego oraz Stanisława Barańczaka. Praca ta została podzielona na trzy rozdziały – jeden teoretyczny i dwa kolejne analityczne. Pierwszy rozdział przybliża pochodzenie historii Hamleta, najważniejsze motywy występujące w sztuce, charakterystykę Ofelii i Gertrudy, podstawowe informacje dotyczące polskich tłumaczy oraz teorii tłumaczenia tekstów dramatycznych. Drugi i trzeci rozdział to analiza porównawcza obu polskich przekładów i oryginału oraz wybranych kwestii wypowiedzianych przez Ofelię i Gertrudę. Porównane są te fragmenty, w których widoczne są różnice w przedstawieniu kobiecych postaci, będące wynikiem wyborów dokonanych przez tłumaczy oraz różnic w postrzeganiu kobiet w XIX i XX wieku. Z przeprowadzonych przeze mnie badań wynika, że zmiany w interpretacji kobiecych postaci z Hamleta są widoczne w obu tłumaczeniach. Paszkowski przedstawia Ofelię i Gertrudę jako kobiety, które mogłyby żyć w XIX wieku – język obu postaci brzmi archaicznie dla dzisiejszych słuchaczy lub czytelników, ale jest on współczesny tłumaczowi. Ponadto, wypowiedzi zarówno Ofelii, jak i Gertrudy są bardziej powściągliwe i mniej ekspresywne niż u Barańczaka, który z kolei prezentuje obie kobiecie postaci jako kobiety bliższe naszym czasom – ich język jest zdecydowanie prostszy, bardziej zrozumiały i swobodny niż u Paszkowskiego.

This thesis aims at comparing and analysing the selected lines spoken by Ophelia and Gertrude of Shakespeare’s "The Tragedy of Hamlet". The comparison and analysis are based on the original text and the two Polish translations – one made by Józef Paszkowski and the other by Stanisław Barańczak. My attempt is to show whether the characters of Ophelia and Gertrude in Polish versions can be interpreted in a different way, considering that the two renditions are over a hundred years apart. To make my research comprehensible I divided this thesis into three chapters – the first chapter is theoretical and presents the origins of Hamlet’s story, the main themes of the play, the characterization of Ophelia and Gertrude, basic information about the two Polish translators and drama translation theory. The second and the third chapters provide the comparative analysis of the lines spoken by Ophelia and Gertrude, respectively. The original text and the two Polish translations are compared and analyzed in those chapters. The conclusions that can be drawn from my research are that the language of Ophelia and Gertrude in the two Polish renditions affect the interpretation of these females. Paszkowski’s version shows Ophelia and Gertrude as women that could have lived in the 19th century since their speeches sound archaic to the present-day readers and viewers. The female characters seem to be more reserved and they speak in a less expressive manner than in Barańczak’s text. Barańczak’s version is more accessible and comprehensible due to less complicated syntax and lack of archaisms. Ophelia and Gertrude in Barańczak’s translation are modern and closer to the present-day readers and viewers. They express their opinions in a more expressive and natural way than in Paszkowski’s version.