Manifestations of Lemko identity in Petro Murianka's literary work

Współczesne myślenie o łemkowskości jako odrębnej i autonomicznej kategorii etnicznej, zachowującej spójność historyczną, kulturową i świadomościową, możliwe jest przede wszystkim dzięki ocalającym możliwościom literatury. Taką funkcję spełniają „płacząca” poezja powysiedleńcza, monografie wsi, autobiografie, zbiory wspomnień, właściwie każdy tekst, który manifestacyjne został zapisany w języku łemkowskim, albo manifestuje swoją łemkowskość w warstwie ideologicznej. W tym pokaźnym zbiorze twórczość Petra Trochanowskiego stanowi pewnego rodzaju ewenement. W skonstruowanej przeze mnie narracji starałam się wydobyć przede wszystkim to, w czym widzę niepowtarzalność i wyjątkowość zjawiska, jakim jest pisarskość Petra Murianki. W pojęciu pisarskości umieszczam nie tylko niekwestionowany talent, ale także przezorność, spójność, konsekwencję, świadomość tego, jak działa literatura i jak można ją wykorzystać by łemkowskość uczynić wartością uniwersalną. Analiza tekstów literackich Murianki (manifestów, jak przyjęłam na potrzeby tej pracy), pokazuje schemat programu rewitalizacji kultury łemkowskiej. To, co dla tego schematu charakterystyczne, tkwi w bezkompromisowości i konsekwencji. Wizja Trochanowskiego nie podlega dynamice właściwej popkulturowej współczesności, nie znaczy to jednak, że nowa tożsamość łemkowska, którą tworzy, jest powtórzeniem zachowanych form reliktowych. Każda literacka manifestacja autora jest wypadkową wyborów konstytuujących jego świadomość etniczną. Takie założenie pozwoliło mi na wyjście poza porządek chronologiczny i analizowanie form literackich Trochanowskiego, jako spójnej narracji o byciu Łemkiem.

Petro Murianka is the most important Lemko writer. His literary works give an example how to manage with Lemko identity.In my work I'm analyzing the most representative Murianka's texts. I try to reconstruct programm of rebuild of Lemko minority in symbolical way.